درس 42:
یکشنبه 9/2/1403 هـ.ش مطابق با 19/ شوال/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
- تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه میگردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
- طوسی(ره)
ایشان حسن بن محمّد بن حسن طوسی مکنّی به «ابوعلی» و ملقّب به مفید ثانی از شاگردان مرحوم شیخ است که تمام روایاتش را به محضر ایشان قرائت کرده و از مرحوم شیخ استماع حدیث نیز نموده و این شاگرد به اجازهی شیخ نیز نائل گشته و مرحوم طوسی بعد از ارتحال مرحوم شیخ به کرسی زعامت حوزه جلوس نموده به حدی که مرجع اعلی شیعه به حساب می آمده و بعد از نجف اشرف به مشهد الرّضا منتقل می شود و از این شاگرد کتاب “الأمالی” و “شرح النهایة” و کتاب “المرشد الی سبیل المتعبّد” بجای مانده.
- سلیقی(ره)
ایشان حسن بن محمّد سلیقی مکنّی به «ابوطالب» از تلامذه ی مرحوم شیخ و از روّات اوست و مرحوم سلیقی در غسل و دفن استاد مشارکت نموده آنجا که فرموده: «تولیّت أنا و شیخ ابوالحسن محمّد بن عبدالواحد العین الزربی و شیخ ابوالحسن اللؤلؤی غسله فی تلک اللیلة و دفنه».
- جرجانی(ره)
ایشان حسین بن فتح واعظ بکر آبادی جرجانی از تلامذه ی ابن طوسی و نزد علّامه از تلامذه ی خود شیخ است.
- حمدانی(ره)
ایشان حسین بن مظفّر بن علی حمدانی مکنّی به «ابوعبدالله» معروف به قزوینی می باشد، ایشان تألیفاتش را نزد استاد قرائت کرده و کتاب “هتک استار الباطنیّة” از وی برجای مانده.
- ابن برّاج(ره)
ایشان عبدالعزیز بن نحریر بن عبدالعزیز بن برّاج مکنّی به «ابوالقاسم» از تلامذه ی مرحوم شیخ و از خدّام سیّد مرتضی بوده که در مقابل 8 دینار در ماه به مرحوم سیّد خدمت می نموده و ابن برّاج تمام روایاتش را به مرحوم شیخ قرائت کرده و وکیل ایشان در شام بوده و کتاب “شرح الجمل العلم و العمل” مال سید مرتضی از وی برجای مانده.
- ابن ابی غانم(ره)
ایشان ساعد بن ربیعه بن ابی غانم از کسانی است که روایات خود را بر مرحوم شیخ قرائت کرده و از مشاهیر تلامذه ی مرحوم شیخ است.
- صهرشتی(ره)
ایشان سلیمان بن حسن بن سلمان صهرشتی مکنّی به «ابوالحسن» و ملقّب به نظام الدّین از تلامذه ی مرحوم شیخ و مرحوم سیّد است و کتاب “قبس المصباح” و “شرح النهایة” از ایشان است.
- خزاعی(ره)
ایشان عبدالرحمن بن احمد نیشابوری خزاعی مکنّی به «ابومحمّد» و «ابوعبدالله» ملقّب به مفید است که روایاتش را بر مرحوم شیخ و مرحوم سیّد رضی و مرحوم سیّد مرتضی و مرحوم کراجیکی و مرحوم ابن برّاج و مرحوم سلّار بن عبدالعزیز قرائت کرده.
- ابن شهریار(ره)
ایشان محمّد بن احمد بن شهریار مکنّی به «ابوالقاسم» ملقّب به غروی از تلامذه ی شیخ و راویان حدیث اوست، ابن شهریار خازن حرم علوی(ع) بوده و طبری در حقشان چنین می گوید: «اخبرنی الشیخ الفقیه الامین ابوعبدالله محمّد بن احمد بن شهریار الخازن قرائتاً علیه فی سنة اربع عشرة و خمس مأة قال: حدّثنا الشیخ السعید ابوجعفر محمّد بن حسن بن علی الطوسی(رض) بالغری علی ساکنیه السلام سنة ستة و خمسین و اربع مأة».
- سامانی(ره)
ایشان ملقّب به “کوفی” کسی است که روایات خود را بر مرحوم شیخ قرائت کرده و کتابی از ایشان بر جای مانده بنام “النّور و البیان”.
- فارسی(ره)
ایشان کردی بن عکبر بن کردی فارسی ملقّب به “حلبی” کسی است که روایاتش را نزد مرحوم شیخ قرائت کرده و با مرحوم ایشان مکاتبه داشته و مکاتبه ی ایشان در قالب اسأله بوده.
- آبی(ره)
ایشان منصور بن حسین آبی مکنّی به «ابو سعید(ابوسعد)» ملقّب به زین الکفات از تلامذه ی مرحوم شیخ و از راویان حدیث ایشان است، کتاب “نزهة الآداب” مال ایشان است.
- حسینی(ره)
ایشان ناصر بن عبدالرضا بن محمّد بن عبدالله علوی حسینی مکنّی به «ابو ابراهیم» از تلامذهی مرحوم شیخ و راویان حدیث اوست و کتاب “مناقب آل الرسول” تألیف ایشان است.
- ابو الصلت(ره)
ایشان محمّد بن عبدالقادر بن محمّد مکنّی به «ابو الصلت» از تلامذه ی مرحوم شیخ و از راویان حدیث اوست.
- آملی(ره)
ایشان محمّد بن قاسم طبری آملی مکنّی به «ابو جعفر» کسی است که روایاتش را در محضر شیخ قرائت کرده و نزد بعضی محققین از تلامذه ی اوست و کتاب “بشارت المصطفی” از ایشان برجای مانده.
- دیباجی(ره)
ایشان مطهّر بن ابوالقاسم علی بن ابوالفضل محمّد بن حسین دیباجی مکنّی به «ابوالحسین» و ملقّب به مرتضی ذی الفخرین کسی است که روایاتش را در ایّام حج نزد مرحوم شیخ قرائت کرده و از شاگردان ایشان بوده.
- مشهدی(ره)
ایشان محمّد بن علی بن حمزه طوسی مشهدی مکنّی به «ابو جعفر» و ملقّب به عماد الدین نزد مرحوم صدر از تلامذه ی شیخ است و کتاب “الوسیلة و الواسطة” مال ایشان است.
- حلبی(ره)
ایشان محمّد بن علی بن حسن حلبی مکنّی به «ابو جعفر» از تلامذه و از راویان مرحوم شیخ است و ابن طاووس(ره) سند حدیث را به ایشان از مرحوم شیخ بدون واسطه نقل میکند و استدلال شان به شاگردی او همین مسئله است و مرحوم افندی نیز عقیده اش چنین است.
- فتّال(ره)
ایشان محمّد بن حسن بن علی فتّال نیشابوری از تلامذه ی شیخ است نزد کاظمی و بعضی محققین دیگر نیز با این نظر موافق است و دو کتاب “روضة الواعظین” و “التنویر فی التفسیر” مال فتّال است.
- طرابلسی(ره)
ایشان محمّد بن هبت الله بن جعفر وارق طرابلسی مکنّی به «ابوعبدالله» کسی است که تمام روایاتش را محضر شیخ قرائت کرده و کتاب “الزهد” اثر ایشان است.
- عین زربی(ره)
ایشان ابو محمّد بن حسین بن عبدالواحد عین زربی از تلامذه ی مرحوم شیخ و از خدّام سید مرتضی است و ایشان با ابوالحسن لؤلؤی و حسن بن مهدی سلیقی عهده دار تغسیل و تکفین استاد بوده و کتاب “عیون الأدلّة” در علم کلام از آثار ایشان است.
- کراجکی(ره)
ایشان محمّد بن علی بن عثمان کراجکی مکنّی به «ابوالفتح» و ملقّب به خیمی و کرّخی از مشایخ امامیه و از فقهاست که مسافرت زیاد داشته و مدتی در حلب و دمشق و طرابلس توقّف نموده و در خیم مصر نیز سفر داشته و کراجکی از تلامذه ی مرحوم شیخ و مرحوم مفید و مرحوم سید مرتضی(ره) بوده و در حضور هر سه بزرگوار روایاتش را قرائت کرده و از آنها نیز نقل حدیث نموده و دو کتاب “کنز الفوائد” و “شرح الجمل” سید مرتضی مال ایشان است.
***