درس 56:
شنبه 19/3/1403 هـ.ش مطابق با 1/ ذی الحجه/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
علامه کیست و ممیّزات کتابش چیست؟
علامه علی الاطلاق شیخ حسن بن یوسف بن مطهّر حلّی مکنّی به «ابو منصور» و ملقّب به جمال الدین متولّد سال 648 هـ.ق و متوفّی سال 726 هـ.ق می باشد، علامه عالم بارع، جامع معقول و منقول و مقدم بر فحول بوده آثار فقهی خودش را در کتب مطولّة، متوسطة و مختصرة تألیف نموده و کتاب رجالش را «خلاصة الاقوال» نامیده که ما در پی معرفی آنیم.
از تألیفات مشهور ایشان تذکرة الفقهاء، قواعد الاحکام، نهایة الاحکام، تبصرة المتعلمین، ارشاد الاذهان، ایضاح الاشتباه، جواهر التنزیه، منتهی المطلب، تحریر الاحکام الشرعیة، کشف المراد، انوار الملکوت و غیر این تألیفات می باشد.
اساتید معروف ایشان: محقق حلّی، نصیر الدین طوسی، والدش شیخ سدید الدین یوسف بن مطهّر حلّی، شیخ کمال الدین میثم بحرانی، سید علی بن طاوس، شیخ یحیی، سید عبدالکریم بن طاووس، شیخ نجم الدین عمر کاتب قزوینی شافعی و شیخ شمس الدین محمّد بن محمّد کیشی رضوان الله تعالی علیهم می باشند.
و امّا خلاصة الاقوال در علم رجال در دو جلد ترتیب یافته که جلد اوّل درباره روّاتی است که علامه به آنها اعتماد کرده و در این جلد 17 فصل است و جلد دوّم در روّات ضعفا است و کسانی که قول آنها رد شده یا در حق آنان توقّف گردیده و در این جلد نیز 17 فصل آمده و در آخر خاتمه ای ضمیمه شده که مشتمل است بر 10 فایده ی مهمه و این کتاب خلاصه فهرست شیخ و فهرست نجاشی و چیزی بیشتر از آن دو است و این کتاب چهارمین کتاب رجالی اولی است از جمع اصول رجالیه.
مرحوم محقق شوشتری راجع به این کتاب چنین فرموده:
«کان عنده النسخة الکاملة من النجاشی و اکمل من الموجود من ابن الغضائری کما فی لیث البختری و هشام بن ابراهیم شعبانی و محمّد بن نصیر و محمّد بن احمد بن محمّد بن سنان و محمّد بن احمد القظاعة و محمد بن الولید الصیرفی و المغیرة بن السعید و النقیع بن حارث و ما ینقل فی بعضهم اخباراً لم نقف علی مأخذها کما فی اسماعیل بن فضل الهاشمی و فیما اخذه من مطاوی الکتب کمحمد بن احمد النطنزی[1]».
***
[1]) قاموس الرجال، ج1، ص15.