درس 33:
شنبه 21/11/1402 هـ.ش مطابق با 29/ رجب/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
و منها: «الاستبصار» است که همچنان از کتب اربعه حدیثیه ی شیعه می باشد و ما در پی ذکر آن هستیم لذا اسم کامل این کتاب «الاستبصار فیما اختلف من الاخبار» است و این کتاب در سال 1370 هـ.ق در لکنهو از بلاد هند و در تهران در سال 1317 هـ.ق و باز هم در سال های 1375 و 1376 هـ.ق تجدید چاپ و با مقدمه ی اردو بادی و تحقیق و تعلیق توسط علی آخوندی منتشر گشت و مرحوم شیخ در این کتاب 5511 حدیث جمع آوری کرده.
و منها: «عُدّة الاصول» است در اصول فقه از مهمّات کتب شیعه در علم اصول و این دوّمین اثر است به نحو مبسوط و کامل در جمع مصنّفات شیعه.
و منها: «نهایة» و «مبسوط» و «خلاف» است در فقه و فتوا و از بین این سه کتاب، مبسوط، فقه استدلالی و وسیع است و کتاب خلاف در فقه مقارن نوشته شده هرچند قبل از این کتاب در فقه و فتاوا کتب دیگری نیز نوشته شده و لکن در جامعیّت به کتاب شیخ نمی رسد بنحوی که کتب مرحوم شیخ طوسی بعد از ایشان منابع سایر فقها بوده.
و منها: «تمهید الاصول» و «تلخیص الشافی» است در علم کلام و کتاب تمهید شرح کتاب «جمل العلم و العمل» سید مرتضی است و کتاب تلخیص شرح کتاب شافی مرحوم سیّد است که در سال 1383 هـ.ق با مقدمه و تحقیق سیّد حسین آل بحر العلوم در نجف اشرف به چاپ رسیده.
و منها: «التبیان» است در تفسیر قرآن و قرائات و اعراب و تحقیق در آیات متشابه که در این کتاب از مطاعن ملحدین جواب داده شده و از فرق مخالفین مانند: مُجبره و مشبّهه و مجسّمه در اثبات معتقدات شیعه استدلال شده و اقوال در فروع و اصول با عبارات موجز مطرح گردیده.
و منها: «مسائل دمشقیه» است در علم تفسیر که در این کتاب 12 مسئله تفسیری بیان شده.
و منها: «مسائل رحبیه» است در تفسیر که بقول خود شیخ مثل آن تصنیف نشده و در این کتاب آیاتی از کلام حق تفسیر شده.
و منها: «الامالی» است در اخبار و این کتاب 45 مجلس را احتوا نموده.
و منها: «الجمل و العقود» است در عبادات که این کتاب حسب تقاضای ابن برّاج قاضی شهر ترابلُس که وکیل مرحوم شیخ بوده تحریر شده.
و منها: «الایجاز فی الفرائض» است و در این کتاب مسائل میراث بطور مفصّل بحث شده هرچند بعضی مسائلش به کتاب نهایة ارجاع گردیده و مرحوم سعد الدین بن هبت الله معروف به قطب الدین راوندی شرح گردیده و مرحوم راوندی در شهر قم در صحن مطهّر حضرت معصومه علیها سلام مدفون است.
***