درس 11:
شنبه 2/10/1402 هـ.ش مطابق با 9/جمادی الثانی/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
برای شیعه کتب اربعه معروفه است به قسمی که آسیاب احکام شرعیّه نزد فقهای شیعه حول محور همین چهار کتاب می گردد و کتاب کافی بین کتب اربعه کالقمر المضیئه بین النّجوم است و مؤلّف این کتاب شیخ اجلّ ابو جعفر محمّد بن یعقوب کلینی(ره) است متوفّی سال 328 هـ.ق معروف به ثقة الاسلام کلینی، بنابراین مدایح که حول این کتاب و مؤلّفش وارد شده به ترتیب ذیل است:
- مرحوم نجاشی می فرماید: «محمّد بن یعقوب بن اسحق ابو جعفر الکلینی شیخ اصحابنا فی وقته بالرّی و وجههم و کان اوثق النّاس فی الحدیث و اثبتهم[1]».
- مرحوم علامه مجلسی می فرماید: «الشیخ، الصدوق، ثقّة الاسلام، مقبول طوائف الانام، ممدوح الخاص و العام محمد بن یعقوب الکلینی حشره الله مع الائمة الکرام[2]».
- مرحوم محقق کرکی می فرماید: «الشیخ، الامام، السعید، الحافظ، المحدّث الثّقة، جامع احادیث اهل البیت ابی جعفر بن یعقوب الکلینی[3]».
- مرحوم محدّث بحرانی نقل می کند از بعضی مشایخ متأخرینش اینکه: «الکافی فجمیع احادیثه حصرت فی 16999 حدیثاً الصحیح منها 5072 حدیثاً و الحسن منها 144 حدیثاً و الموثّق منها 2180 حدیثاً و القوی منها 302 حدیثاً و الضعیف منها 9485 حدیثاً[4]».
- مرحوم شهید اوّل در ذکری می فرماید: «انّما فی الکافی یزید علی ما فی مجموع صحاح السّتة للجمهور و عدة کتاب الکافی اثنان و ثلاثون[5]». مجموع احادیث صحاح ستة حسب نقل جامع الاصول ابن اثیر 9483 حدیث است و مجموع احادیث کافی چنانچه گفتیم 16999 حدیث است.
- مرحوم مفید می فرماید: «انّ الکافی من اجلّ کتب الشیعة و اکثرها فایدتاً[6]».
- محقق کرکی می فرماید: «انّ الکافی لم یعمل مثله[7]».
- مرحوم شهید اوّل در ذکری می فرماید: «انّ لم یعمل للامامیة مثله[8]».
- مرحوم علامه مجلسی در جای دیگر می فرماید: «انّه اضبط الاصول و اجمعها و احسن مؤلفات الفرقة النّاجیة و اعظمها[9]».
- مرحوم شیخ محمد امین استرآبادی می فرماید که: «انّه لم یصنّف فی الاسلام کتاباً یوازیه او یدانیه[10]».
ثمّ: اکنون می پرسیم که مدایح وارده حول کافی و مؤلفش درعلم رجال چه فایده ای خواهد داشت؟
جواب اینست که: مدایح وارده حول کافی و مؤلفش جدّاً مفید است و آن اعتبار کتاب بما هو هو و صلاحیت آن است برای مصدر بودن و مرجع بودن فی الجملة و علی الکلّیة هرچند که رجالی را از بررسی آحاد احادیث بی نیاز نمی کند بنابراین مراجعه و تحقیق حول هر راوی فرداً فرداً منتفی نیست.
***
(3) بحار الانوار، ج108، ص76-75.
[5]_ ذکری الشیعة، ص6.
(6) شرح عقاید الصدوق، ص27، چاپ تبریز.
(7) کلّیات فی علم الرجال، ص360 به نقل از اجازهشان برای قاضی صفی الدّین عیسی.