درس 8:
شنبه 25/9/1402 هـ.ش مطابق با 2/جمادی الثانی/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
مصنّفات عامّه در رجال
چهار کتاب در رجال از علمای عامّه کتب قیّمه و ثمینه است به قسمی که رجالی از آن بی نیاز نمی باشد ولی ما بیشتر از چهار چند منبع دیگر را نیز معرّفی می کنیم که قطعاً مفید فایده است و نام آنها به ترتیب زیر اند:
- کتاب «الجرح و التعدیل» تألیف حافظ عبدالرحمن بن ابی حاتم رازی متوفی سال 327 هـ . ق است و این کتاب 9 جزء است که نزدیک به 20 هزار رجال و اشخاص را احتوا نموده.
- کتاب «میزان الاعتدال» تألیف ابی عبدالله محمّد بن احمد ذهبی متوفی سال 748 هـ . ق است.
- کتاب «تهذیب التهذیب» تألیف حافظ احمد بن علی بن حجر عسقلانی متوفی سال 852 هـ . ق است و ابن حجر تألیفات کثیره دارد که از آن میان «الاصابة» است و «الدّر الکامنة فی اعیان المأة ثامنة» و غیر این دو.
- کتاب «الکمال فی اسماء الرّجال» تألیف حافظ ابی محمّد عبد الغنی بن عبدالواحد بن سرور مقدسی حنبلی متوفی سال 600 هـ . ق است.
- کتاب «تهذیب الکمال فی اسماء الرجال» تألیف حافظ جمال الدین یوسف بن ذکی مزی متوفی سال 724 هـ.ق است.
- کتاب «لسان المیزان» تألیف حافظ بن حجر عسقلانی که در حقیقت اختصار میزان الاعتدال است که 7 جلد میباشد و در حیدرآباد دکن از بلاد هند به چاپ رسیده و چاپ دوّمش در بیروت لبنان افست شده است.
- کتاب «الاستیعاب» تألیف حافظ ابی عمر یوسف بن عبدالله بن محمّد بن عبد البرّ متوفی سال 463 هـ . ق است و این کتاب تنها در رجال راوی تصنیف نشده بلکه در تاریخ صحابهی نبی اکرم تصنیف شده.
- کتاب «اُسد الغابة» تألیف علامه ابی الحسن علی بن محمّد بن عبدالکریم جزری معروف به ابن اثیر متوفی سال 463 هـ.ق است و این کتاب مثل الاستیعاب است که اختصاص به رجال نداشته اسامی صحابه هم در آن درج است چه راوی باشند یا خیر.
- کتاب «الاصابة» تألیف حافظ احمد بن علی بن حجر عسقلانی متوفی سال 852 هـ.ق است که قبلاً یادآوری کردیم و این کتاب همچنان در صحابه و تمییز آنها مثل دو کتاب قبلی تألیف شده و اختصاص به رجال راوی ندارد.
تذکّر: از این 9 منبع، یکم، دوّم، سوّم و ششم از کتب اربعه ی رجالیّه ی اهل سنّت است و سه تای اخیر اعم بوده رجال غیر راوی را نیز شامل است که صحابه ی کرام باشد و امّا چهارم و پنجم ریشه ها و مادر کتب اربعه ی فوق الذکر اند.
***