درس 2:
شنبه 11/9/1402 هـ.ش مطابق با 18/جمادی الاولی/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
موضوع علم رجال و مسائل آن:
موضوع علم رجال عبارت است از راویان حدیث و یا محدّثینی که در طریق حدیث یا خبر قرار گرفته اند و امّا رجالی که در غیر طریق حدیث و خبر قرار دارند موضوع علم رجال نیست، مانند: مؤرّخین، مکتشفین، مخترعین و غیر اینها از بقیه افراد و رجال، یا به عبارت دیگر: موضوع علم رجال، رجالی می باشند که در طریق حدیث و خبر واقع اند از حیث ذات نه از حیث وصف، بنابراین شناخت زراره مثلاً که او پسر اعین است یا ابان که پسر تغلب است موضوع علم رجال است و این حیث اوّل است.
و امّا حیث دوّم وثاقت راوی یا عدالت اوست یا اینکه فلان شخص ضابطیّت دارد یا اکثر روایتاً است یا غیر اینها از سایر حیثیّات محدّثین، همچنان داخل در موضوع علم رجال است و امّا حیثیّاتی که در راوی یا محدّث دخالت ندارد از حیثیّات موضوع به حساب نمی آید، مانند: شاعر بودن و کاتب بودن و صناعت پیشگی و غیرش از حیثیاتی که در موضوع رجال دخیل نیستند.
و امّا مسائل علم رجال عبارت از: احوال روّات و محدّثین است چه اینکه این احوال کلّی باشد یا جزئی به نظر ما فرقی ندارد هرچند که بعضی رجالیون اشکال نموده اند که حالات جزئیه ی روّات از مسائل علم رجال خارج است و نظرشان اینست که مسائل علم رجال باید کلّی باشد نه جزئی، بنابراین وثاقت و عدالت مثلاً مطابق این اشکال بدلیل جزئی بودن از مسائل این علم خارج است.
از این اشکال جواب داده شده که شناخت رجال مثل زرارة یا ابن مسلم طائفی موجب استخراج قاعده ی کلیه می شود برای مستخرج و آن اینکه: «کل ما رواه زرارة او ابن مسلم الطائفی فهو حجة» بدلیل اینکه وثاقت داشته، مقبول الروایة اند.
***