درس 1:
دوشنبه 6/9/1402 هـ.ش مطابق با 13/جمادی الاولی/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
تعریف علم رجال:
رجالیون علم رجال را این گونه تعریف کرده اند که: «هو علم یبحث فیه عن احوال الروّات ذاتاً و وصفاً، مدحاً و قدحاً» گویا رجالی ها می فرمایند: که علم رجال برای تشخیص روّات حدیث و اوصاف آنها وضع شده، اوصافی که در جواز قبول قول راوی و عدم قبول قول او دخالت دارند.
منظور رجالی ها از تشخیص روّات «ذاتاً» معرفت ذات اشخاص است که مثلاً فلان پسر فلان است و مراد رجالی ها از تشخیص روات «وصفاً» معرفت اوصاف آنان است که وثاقت و امثالش باشد که انشاءالله در آینده بحث خواهد شد.
و امّا «مدحاً و قدحاً» در ذیل تعریف دو وصف است برای وصف و یا بیان وجوه آن که مثلاً آنها مدح شده اند یا ذم، مهمل می باشد یا مجهول و همچنان آگاهی بر مشایخ آنها و شاگردان شان و حیات و عصرشان و طبقات آنها تا اینکه مرسل از مسند فرق شود و مشترک از غیر آن مشخص شده مضمر از غیر مضمر و عالی السند از غیر آن فرق گردد و امثال این توصیفات.
اوصافی که دخالت در قبول حدیث و عدم قبول حدیث ندارند موضوع بحث رجال نیستند، مانند: شاعریت و کاتبیت یا خطابه و وعظ و نظایر این اوصاف و امّا اوصافی که در رجال بحث می شود اوصافی می باشند که در قبول روایت یا عدم قبول روایت دخالت دارند، مانند: عدالت و وثاقت چه اینکه حدیث از فاسق و کاذب پذیرفته نیست و منظور رجالی ها از حال راوی در تعریف حالت عدل و وثاقت او است نه بقیه حالاتش.
***