درس 64:
چهارشنبه 5/2/1403 هـ.ش مطابق با 15/ شوال/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
قول سوّم در وضع حروف
بعد از قول مشهور و بعد از قول مرحوم آخوند در قبال وضع حروف قول سوّمی مطرح است که قائل این قول نجم الائمه است که عبارت از سید محمد حسن رضی باشد از علمای قرن هفتم و شارح کفایه، ایشان می فرماید: حروف اصلاً وضع ندارد و برای حروف معنیی وجود نداشته موضوعی برایش مشاهده نمی شود، غایت الامر در حروف جهتی مشاهده می شود که حروف را از لغویت خارج می کند، بنابراین مثال حروف نزد مرحوم نجم الائمه مثال اعراب است که اعراب علامات و اماراتی بیش نیست، علی هذا رفع از باب مثال علامت فاعلیت است و نصب علامت مفعولیت و هکذا، بنابراین در ما نحن فیه “من” علامت ابتدا است برای بصره و “الی” علامت انتها است برای کوفه در مثال: سرت من البصرة الی الکوفة و هکذا در سائر مثالها.
جواب از قول سوّم:
ممکن است از قول نجم الائمه به دو سخن جواب گفته شود:
سخن اوّل راجع به مقیس است که عبارت از حروف باشد در ما نحن فیه و گفته شد که مقیس وضع ندارد این سخن مورد اشکال است و مورد منازعه و حَکَم در این منازعه کتب لغت است که برای حروف معنی ذکر کرده مانند اسما ولو بنحو آلیّت یا وصفیّت و آلیّت و وصفیّت نیز گونه ای از معناست و مؤیّد ما بر این سخن این است که حروف بدیل و ما به الازاء دارد در فارسی و هر لغت دیگر در مقام ترجمه بنابراین کلمه “از” بدیل کلمه “من” است در عربی و کلمه “تا” در فارسی بدیل کلمه “الی” است در عربی و لکن مقیس علیه که اعراب باشد بدیل و ما به الازاء ندارد در مقام ترجمه ی لغات، علی هذا این قیاس در غیر محل است.
***