درس 62:
دوشنبه 3/2/1403 هـ.ش مطابق با 13/ شوال/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
ردّ جواب دوّم مرحوم آخوند از اشکال ترادف
جواب دوّم مرحوم آخوند از اشکال ترادف رد شده بدین نحو که: استعمال هر یک از اسم و حرف بجای دیگری استعمال بغیر ما وضع له است نه در غیر ما وضع له که مرحوم آخوند فرموده بود و اینگونه استعمال باطل نیست هرچند بغیر ما وضع له است نظیر: مجازیّت هرچند که حقیقت گفته نمی شود و لکن استعمال در آن صادق است و مرحوم سید رضی در این باب کتاب مستقلی تألیف کرده بنام “المجازات فی القرآن” بنابر این مجاز نیز استعمال بوده نهایتش اینست که حقیقت گفته نمی شود و مانند مجازات است استعارات و کنایات بلکه گفته شده است که استعاره و کنایه ابلغ از تصریح است، علی هذا فرمایش مرحوم آخوند که فرموده بود لفظ “من” مکان ابتدا استعمال بغیر ما وضع له است نه در غیر ما وضع له علی هذا باطل نیست و امّا فرمایش ایشان جواب نشده اشکال ترادف به حال خودش باقی است.
اشکال مرحوم خویی در این مورد
مرحوم سیّد ابوالقاسم خویی در این مورد بر مرحوم آخوند اشکال دارد به اینکه اسماء مقصود بالاصالة اند و حروف مقصود بالتبع بلکه منتقض می شود به مثل لفظ “مع” در مثال: جاء زیدٌ مع العمرو در مخاطبی که معیّت زید را با عمرو نمی داند و فقط آمدنش را می داند و معیّت بدون شک و ریب معنای حرفی است و در اینجا مقصود بالاصالة.
و همچنان نقض می شود در مثل: «یتبیّن» در آیه ی جواز اکل و شرب تا فجر صادق برای کسی که آن روز را روزه می گیرد حیث اینکه یتبیّن طریق است بسوی علم به فجر و مقصود بالتبع است در قبال علم به فجر و علم به فجر مقصود بالاصالة است و یتبیّن فعلی از افعال بوده مع هذا طریق است بسوی علم به فجر در آیه ی شریفه نه اینکه موضوع فجر باشد.
***