درس 61:
یکشنبه 2/2/1403 هـ.ش مطابق با 12/ شوال/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
جواب دوّم آخوند از اشکال ترادف
مرحوم آخوند جواب دیگری دارد از اشکال ترادف و در این جواب نه شرطی وجود دارد و نه تعهدی و به این باب ارتباطی نیز ندارد بلکه این جواب حدّ حروف را معیّن می کند و رسمی برای آن مشخص می نماید با توجّه به ماهیّت حروف و مفهوم آن، بنابراین آلیّت و اینکه حروف وصفاً للغیر است از تحدیدات حروف است و دایره استعمال آن و امّا نظر به ماهیت اسماء و مفهوم آن استقلالیت را می بینیم مثل مفهوم انسان و دایره آن نیز وسیع بوده تحدید و توصیف در آن دیده نمی شود، علی هذا استعمال حروف در حد خودش و دایره حروف نسبت وصفی دارد و استعمال اسماء در دایره خودش و حد آن اطلاق داشته غیر وصفی مب باشد.
تا اینجا به حسب احتیاج استعمال بحث شده نه به حسب لحاظ استعمال بنابراین فرق بین حروف و اسماء به ماهیت و مفهوم سعتاً و ضیقاً می باشند و لحاظی در آن وجود ندارد و آنچه وجود دارد احتیاج استعمالی است و به همین معنی در باب مشتق بالمناسبة اشاره ای دارد که می فرماید: «استعمال کل منهما مکان الآخر استعمال بغیر ما وضع له لا استعمال فی ما وضع له» و لفظ “با” در کلام آخوند اشاره است به نحویّت استعمال و کیفیّت آن و لفظ “فا” اشاره است بسوی معنایی که غیر ما وضع له است و خارج از لحاظ لفظ می باشد و ارتباط ندارد به محدوده ی لفظ و دایره ی استعمال آن.
***