درس 48:
چهارشنبه 11/11/1402 هـ.ش مطابق با 19/ رجب/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
اشکال قسم ثانی
در قسم ثانی که وضع عام و موضوع له نیز عام است اشکالی صورت گرفته نظیر اشکال قسم اوّل لکن با یک تفاوت جزئی و آن اینکه:
تصوّر معنی عام یا کلّی نظیر حیوان ناطق برای او نحوه ای از وجود است ولو اینکه این وجود ذهنی باشد و وجود مساوق است با مشخصات و همچنان لازم دارد ملازمات مشخصّات را مانند آنچه که در وجود خارجی گفتیم بنابراین هنگام تصور، معنای عام از دایره ی عموم خارج می شود و در دایره ی خصوص داخل می گردد، علی هذا چگونه می فرمایید که موضوع له عام است؟ در حالیکه بعد از تلبّس او به وجود ذهنی خاص می گردد، این بود مرحله اوّل اشکال.
و همچنان مرحوم عراقی که آقا ضیا باشد اشکال نموده است به اینکه:
آنچه نزد فلاسفه مسلّم است اصالت وجود است و اعتباری بودن ماهیّت و می فرماید که ماهیّت اصلاً انتزاعی است بنابراین نتیجه این می شود که اصالت موجود است و ماهیّت اعتباری و انتزاعی علی هذا اگر معنا ماهیّت حیوان ناطق باشد چنین معنایی حقیقت ندارد و آنچه حقیقت و اصالت دارد افراد است ولو از همین معنی باشد در خارج بنابراین چگونه موافقت حاصل میشود بین مسلک اصالت الوجود و عمومیّت موضوع له؟ این بود اشکال دوّم بر قسم دوّم.
***