درس 37:
سه شنبه 26/10/1402 هـ.ش مطابق با 4/رجب/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
ناگفته نماند که تکثّر لغات بشر منافات ندارد با آیت بودن اختلاف السن مانند اختلاف الوان و همچنان مانند آیت بودن معصیت از انسان که در ظرف قدرت خدای متعال صورت می گیرد و از این جهت آیت گفته می شود درحالی که فعل، فعل انسان است نه فعل خدای متعال و لکن آیتی است از آیات خدای متعال و به همین جهت اختلاف زبان ها در آیه طرح نشده که نفعی به حال بشر برساند بلکه طرحش بخاطر این است که اختلاف السن آیت باشد به جهت اینکه بشر را قدرتی است از ابراز معانی در قالب الفاظ چنانکه معانی را بشر اولیّه در قالب اصوات مخصوص ابراز می دادند یا اینکه با حرکات مخصوص به حیوانات معنایی تبارز داده می شد.
حاصل کلام اینست که واضع الفاظ طبیعت بشر است نه فرد آن و نه جمعش در زمان واحد بلکه وضع الفاظ بر معانی مقصوده به مرور ایّام و لیالی و دهور و ازمان در نسل های متعدد در ظرف تاریخ بشری اتفاق افتاده تا از روزگار اوّل الی اکنون اوضاع و لغات محقق شده و این معنی تصریح علامه ی مظفّر(ره) میباشد که ایشان از علمای مبتکر است و به همین دلیل کتابش جایگزین کتب قدیمه شده و نظریاتشان صائب بوده اسلوب بدیع دارد و مرحوم آخوند نیز در قبال وضع الفاظ همین نظر را داشت که در اوّل بحث نقل قول کردیم و بقیه نیز به همین نظرند الّا مرحوم محقق نائینی که در این میدان تنهاست امّا مشی ایشان به اتحاد جُل آسیب نمی رساند تا اتحاد کل.
***