درس 35:
یکشنبه 24/10/1402 هـ.ش مطابق با 2/رجب/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
و امّا دلیل اوّل محقّق نائینی که فرمود وضع به دست خداوند است با توجّه به اینکه وضع در حیات بشری مهم است و حضارت و مدنیت بشر بر وضع بستگی دارد و چاره ای نیست از ذکر آن در تاریخ با ثبت وقایع صغیره چه رسد از وقایع کبیره ی تاریخی مع هذا مسئله وضع در هیچ جا ذکر نشده و در هیچ جا نیامده که یعرب بن قحطان مثلا در کرسی وضع نشسته باشد و مکانش فلان جا باشد و فلان لفظ را برای فلان معنی وضع کرده باشد.
و دلیل دوّمش این است که: الفاظ غیر متناهی است هرچند که حروفش متناهی است و لکن با ترکیبات غیر محدود و غیر متناهی می شود و معانی نیز مانند الفاظ غیر متناهی است و اصلا معانی برای دنیای ممکنات نبوده بلکه دنیای ممتنعات را نیز شامل است حتی شریک باری را باید فهم کرد و لفظی در برابرش وضع نمود و چنین چیزی ممکن نیست که از بشر ساخته شود پس در نتیجه واضع خداوند است نه بشر.
مرحوم ایشان در ذیل دلیلش توضیحاتی داده که وضع بشر را مستبعد دانسته مثلا گفته است که: یعرب بن قحطان آیا بعد از وضع الفاظ عرب ناشر آن بوده بطور دفعی یا بطور تدریجی؟ و هردو گونه از نظر و عقل بعید است برای اینکه الفاظ عرب با شاخه ها و شعبه هایش کثیره است و نشر آنها از فرد واحد حتی از افراد کثیره ساخته نیست و همچنان بعد بلاد آنها و نبود وسایل انتقالیه در زمان یعرب و بعد از او وجود داشته و چگونه تکلّم کرده در حین وضع حتی به لفظ ایّها النّاس درحالی که این جمله هنوز وضع نشده پس این کلام به شخص یعرب شبیه اساطیر است نه بیشتر از آن که محتوای دلیل طولانی ایشان این مقدار است و مبعّدات ایشان بیشتر از اینهاست و امّا جواب این مبعّدات به ترتیبی است که یادآور می شویم.
***