درس 24:
شنبه 9/10/1402 هـ.ش مطابق با 16/جمادی الثانی/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
تعریف ششم: تعریف آیت الله سبحانی است
جناب ایشان علم اصول را چنین تعریف کرده که: «القواعد الکلیّة غیر المشتملة علی احکام شرعیّة النّوعیّة، الممهّدة لاستنباط الاحکام او الوظیفة العملیة[1]»
انصاف: اینست که تعریفات بالتمام از نقص به سوی کمال منتقل شده بنابراین ارجح تعریفات اخیرات آنها است و انقص تعریفات اوائل آنها، هذا.
مسائل علم اصول
مرحوم آخوند در توضیح مسائل علم اصول می فرماید که مسائل علم اصول: «عبارة عن جملة من القضایا المتشتتة جمعها اشتراکها فی الدخل فی الغرض الّذی لاجله دوّن هذا العلم[2]».
و لکن توضیح تشکّل مسائل علم اصول در ضمن چند مبحث یا چند امر به ترتیب ذیل صورت می گیرد:
امر اوّل:
بحث «الفاظ» است، الفاظی که در کتاب و سنّت وارد شده تا دانسته شود که مفاد آنها چگونه خواهد بود مثل مفاد امر و نهی از نظر مادّه و هیئت یا جملات شرطیه و ترکیبیه و امثال آنها.
امر دوّم:
بحث «حجّت» است از اموری که در طریق استنباط به کار می رود مثل بحث اجتماع و شهرت و حجیت خبر واحد حتی قیاسات و استحسانات هرچند نزد مخالفین حجّت اند و نزد ما حجّت نیستند.
امر سوّم:
بحث «ملازمات عقلیّه» است مثل بحث وجوب شیئ یا وجوب مقدمه ی آن یا حرمت ضدّش یا اینکه آیا بین حرمت شیئ و فساد او عبادت باشد یا معامله ملازمه وجود دارد یا خیر یا اینکه تعلیق حکم به شرط و ارتفاع آن عند ارتفاع الشرط چگونه خواهد بود و از اینها در مباحث الفاظ همچنان یادآوری صورت می گیرد.
***