درس 15:
یکشنبه 26/9/1402 هـ.ش مطابق با 3/جمادی الثانی/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
اشکال پنجم:
اینست که بر فرض چشم پوشی از اشکالات فوق الذکر و بر فرض اینکه وحدت موضوع را از طریق وحدت غرض بر سبیل کشف بپذیریم و قائل شویم به جامع مانند کلمه و کلام در نحو در اینجا پرسش ما اینست که شما فرمودید که قدر جامع علت مستقله است برای صون که خطای در مقال باشد در نحو و این غرض و جامع اثر صون را بوجود می آورد در حالی که مسئله چنین نیست به جهت اینکه: علم به اینکه فاعل مرفوع است یا مفعول منصوب است یا مضاف الیه مجرور است صون را ایجاد نمی کند مادامی که قوانین کلامی را در کلام مراعات نکنیم بنابراین چیزی که در مسئله عمده است چنانکه در تعریف منطق و قواعد منطقیه خواندیم رعایت قانون تأثیر می کند در صون الفکر از خطای در استنتاج به تعبیر صاحب مباحث و صون ذهن از خطای در فکر به تعبیر بقیه که در نتیجه علم به مرفوعیت فاعل علّت مستقله ی غرض نمی باشد پس چگونه خواهد بود حال قدر جامع؟
اشکال ششم:
اینست که بر فرض قبول وحدت موضوع از طریق وحدت غرض به نحو کشف عرض می کنیم اینکه: شما اتحاد محمول را طرد کردید به دلیل تأخّرش از موضوع و اتحاد نسبت را ایضاً طرد کردید به دلیل تأخّرش از موضوع و محمول و وجود رابطه را معنی حرفی دانستید در اینجا پرسش ما اینست که از کجا ثابت می شود و چه چیز ثابت می کند اگر بگوییم زید عالم؟ که اثبات عالم بودن برای زید و اخبار شما از او ثابت نمی شود الّا به نسبت آن که عالم بودن باشد و کلام همین گونه در الفاعل مرفوع و جاهای دیگر جاری می شود که مرفوع بودن برای فاعل یا به تعبیر دیگر مرفوعیّت نسبت است بنابراین اتّحاد نسبت مقدّم است بر اتّحاد موضوع و در نتیجه از وحدت غرض کشف می شود وحدت نسبت بین موضوعات و محمولات و این غیر ادّعای شماست.
***