(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 79:
سه شنبه 25/2/1403 هـ.ش مطابق با 5/ ذی القعده/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
سهوم اجداد ثمانیه
و امّا سهوم اجداد ثمانیه سه سهم اند که مخرج مشترک فروض به حساب می آیند بناءً ضابطه کلّی در این باب ثلث است که در این ثلث قرابت امّ و قرابت ابّ اشتراک دارند علی هذا ثلث که مال اقربای امّ است به قسمت تامّه منقسم نمی شود و آن سهوم اربعه است و دو سهم که همان ثلثان باشد مال اقربای ابّ است این نیز منقسم به قسمت تامّه نمی شود چه اینکه سهام اقرباء ابّ 9 می باشد به جهت اینکه دو ثلثِ ثلثین مال جدّ پدری است و مال جدّه پدری که بین شان اثلاثاً تقسیم می شود و ثلث آن مال جدّ پدری است و جدّه امّی به نحو اثلاثاً، بنابراین سهام اربعه و تسعه ارتقاء پیدا می کند و فریضه کسر می شود بر هردو فرقه که اجداد ابّی و اجداد امّی باشند و بین عدد هر فریق و نصیبش مباینت است زیرا نصیب فریق اجداد ابّ دو می باشد و سهام شان 9 و همچنان نصیب فریق اجداد امّ واحد است و سهام شان اربعه فلذا بین اعداد نصیب هر فریق و اعداد سهام شان نیز مباینت است.
و همچنان مباینت است بین دو عدد که 9 و 4 باشد پس طرح می شود نصیب یک فریق که دو باشد و نصیب فریق دیگر که یک باشد که در نتیجه طرح سقوط اتفاق می افتد و اکتفاء می شود به مضروب اربعه در تسعه که 36 باشد و آنگاه 36 در اصل فریضه ضرب می شود که 3 باشد و حاصل ضرب به 108 می رسد.
ثلث 108 که 36 باشد بر اجداد امّی بالسویّه تقسیم می شود و هرکدام 9 سهم می گیرد و دو ثلث 108 که 72 میباشد بر 9 تقسیم می شود که سهم هرکدام 8 می رسد، علی هذا جدّ ابّی و جدّه ابّی دو ثلث می گیرند که 48 باشد و ثلث آن مال جدّ است که 32 باشد و جدّ ابّی با جدّه امّی 24 می گیرد، از این 24 دو ثلثش مال جدّ است که 16 باشد و یک ثلثش مال جدّه است که 8 باشد، این بود نظر مشهور که مبنای شان 108 سهم است و در جدول مشاهده می کنیم:
جدول اجداد ثمانیه حسب قول مشهور فقهاء رحمهم الله.