(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 62:
یکشنبه 2/2/1403 هـ.ش مطابق با 12/ شوال/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
صور مسئله
و امّا صور مسئله ی طرح شده چهار صورت است بترتیبی که ذکر می کنیم:
صورت اولی: جدّ تنها است که مال در این صورت بالتمام از آن جدّ است هرچند که جدّ از طبقه دوّم است و وجه آن اینست که از طبقه اولی در فرض مسئله وارثی وجود ندارد و در این صورت بین جدّ ابّی یا جدّ امّی فرقی موجود نیست.
صورت ثانیه: أخ تنها ست ابّی باشد یا ابوینی فرقی بین شان وجود ندارد بنابراین تمام ترکه مال أخ است به دلیلی که ذکر شد.
صورت ثالثه: صورت اجتماع جدّ و أخ است ابّی باشند یا امّی فرقی ندارد و ترکه در این صورت بین هردو بالمناصفه بوده و بطور تساوی بینشان تقسیم می شود به دلیلی که ذکر شد.
صورت رابعه: جدّه ی تنها است أبّی باشد یا أمّی فرقی ندارد و ترکه در این صورت بالتمام مال جدّه است به دلیلی که ذکر شد.
***
مرحوم شهید در ادامه مسئله چنین فرموده:
«ولو کان جدّاً أو جدّة أو کلیهما لأبٍ مع جدّ أو جدّة أو کلیهما لأم فللمتقرّب بالأب الثلثان للذکر مثل حظّ الانثیین و للمتقرّب بالأم الثلث بالسویّة»
اقوال مسئله
در مسئله اقوالی وجود دارد که به ترتیب ذکر می کنیم:
قول اوّل: قول مشهور است که عبارت از ثلثان باشد برای متقرّب به أب و ثلث باشد برای متقرّب به أم و فرق ندارد که یک نفر باشد یا متعدد و در صورت تعدد تقسیم بین شان بالتساوی است.
قول دوّم: قول شهید ثانی است که عبارت از ترجیح قول مشهور باشد از بین اقوال نادره ی ثلاثه که اکنون ذکر می کنیم.
قول سوّم: قول مرحوم صدوق است به اینکه به جدّ أمّی زمانی که با جدّ أبّی یا با أخ أبّی جمع شود سدس ترکه است و بقیه مال جدّ أبّی یا أخ أبّی می باشد و این قول نادر است.
قول چهارم: قول بعض آخر است و آن اینکه به جدّه ی ابوینی سدس ترکه است زمانی که با خواهر أبوینی جمع شود و باقیمانده بالتمام مال اخت است و این نیز قول نادر است.
قول پنجم: همچنان قول بعض دیگر است و آن اینکه: به جدّه أمّی سدس ترکه تعلّق می گیرد زمانی که با جدّه ی أبّی جمع شود و برای جدّه ی أبّی نصف ترکه است و بقیه رد می شود به هر دو به نسبت سدس و نصف و این نیز قول نادر است.
***