(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 61:
شنبه 1/2/1403 هـ.ش مطابق با 11/ شوال/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
مرحوم شهید در مبحث جدید چنین فرموده:
«القول فی میراث الاجداد و الاخوة و فیه مسائل:
الأولی: الجدّ وحدة المال لأبٍ او لأم و کذا الاخ للاب و الأم او للأب، ولو اجتمعا و کانا للأب فالمال بینهما نصفان و للجدّة المنفردة لأبٍ او لأم المال»
مقدمه مبحث جدید
تا اینجا بحث از ارث طبقه اوّل بود و مرحوم مصنّف در مبحث جدید از ارث طبقه ی دوّم شروع نموده و اهل این طبقه دو صنف اند:
صنف اوّل: اجداد و جدّات اند.
صنف دوّم: اخوة و اخوات اند و اولاد آنها.
و امّا صنف اوّل یا ابّی می باشد یا امّی هرچند بالا بروند و بین این دو درجات وجود دارد بنابراین درجه ی اولی جدّ ادنی است که مقدّم می شود بر درجه ثانیه که جدّ اعلی است فلذا تا جدّ ادنی موجود باشد میراث به جدّ ادنی نمی رسد زیرا جدّ ادنی شرعاً حاجب است و پدر و مادر جد و جدة در درجه ثالثه اند و درجه ثالثه از درجه ثانیه مؤخّر است به دلیلی که ذکر شد که حجاب شرعی باشد و همین حکم است در مافوق ثالثه هرچند بالا بروند ابّی باشد یا امّی فرق ندارد و امّا وجه تقدّم درجه ی مقدّمه بر درجه ی مؤخّره قاعده الاقرب یمنع الابعد است که مسمّی می باشد به «قاعده اقربیت». این بود توضیحات صنف اوّل.
و امّا صنف دوم که عبارت از اخوة و اخوات یا اولاد این دو باشد مسمّی به «اطراف» می باشند و برای اخوه ی ابّی «کلاله ی أب» نیز گفته می شود کما اینکه برای اخوه امّی «کلاله أم» اطلاق می گردد و همچنان اخوه ابوینی «کلاله ی ابوینی» گفته می شود، علی هذا سیر در صنف اوّل عمودی می باشد و در صنف دوّم افقی.
***