(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 59:
شنبه 28/11/1402 هـ.ش مطابق با 7/ شعبان/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
مرحوم شهید در ادامه مسئله می فرماید: «و ربّما قیل: حیث یزید نصیبه عن السدس و تظهر الثمرة الفائدة فی اجتماعهما مع البنت او احدهما مع البنتین فانّ الفاضل ینقص عن السدس و یستحبّ له الطعمة علی القول الثانی».
ثمره قولین
قائل ابن جنید اسکافی است که مرحوم ایشان بر خلاف مشهور مشی کرده و ثمره هر دو قول در دو جا آشکار می شود:
مورد اوّل: در اجتماع ابوین است با بنت واحده که بنت واحده نصف ترکه را حق می برد و ابوین سدسان را و فاضل ترکه بر هر سه ردّ می شود اخماساً که سهم دختر سه پنجم است و سهم هر یک پدر و مادر پنج ششم ترکه است که در اینجا برای ابوین زیادی بر سهم شان حاصل می شود که خمس سدس باشد
بنابراین اگر فرض شود که اصل ترکه 30 باشد بنت واحده 15 را بالفرض می برد و پدر 5 را سهم می برد و مادر نیز فرض شان 5 است و باقیمانده که 5 باشد سه حصه اش بر دختر رد می شود و یک حصه اش بر پدر و یک حصه ی دیگر بر مادر بنابراین نصیب مادر واحد است که پنج ششم ثلاثین باشد و در این صورت مطابق قول مشهور بر پدر و مادر اطعام ابوین شان مستحب نیست زیرا: نصیب هردو مازاد سدس بر سدس نیست بلکه خمس بر سدس است بنابر سدس اصل و امّا بنابر قول ابن جنید اسکافی مستحب است اطعام جدّ و جدّه بر ابوین میّت.
مورد دوّم: ثمره ی قولین در جایی است که احد ابوین با بنتین اجتماع کند که در این صورت بنتین دو ثلث ترکه را حق می برد که 20 از 30 باشد از باب فرض و پدر 5 را حق می برد و فاضل که بازهم 5 است ردّ می شود بر جمیع لکن به نسبت سهم هر کدام شان، علی هذا بنتین اربعه را می گیرد و اب واحد را در این صورت سدس بر سدس را نگرفته خمس بر سدس را حق می گیرد، علی هذا فاضل نصیب احد ابوین از سدس اصل کم می شود بناءً برای احدهما طعمه مستحب است که ابوین شان را بدهد بنابر قول اسکافی و امّا بنابر قول مشهور طعمه مستحب نیست زیرا: شرط را فاقد است که زیاده باشد بر نصیب هرکدام.
***