(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 50:
یکشنبه 15/11/1402 هـ.ش مطابق با 23/ رجب/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
شروط محبوّ
شرط اوّل: بلوغ ولد و یا عدم بلوغ اوست
بلوغ ولد هنگام مرگ پدر شرط نیست نزد مرحوم شهید ثانی به دلیل اطلاق ادلّه ی حبوه و اینکه این ادلّه مقیّد نیست به اینکه ولد اکبر بالغ باشد و انصاف نیز چنین است.
شرط دوّم: انفصال ولد است حیّاً یا عدم انفصال او کذالک
آیا انفصال حیّاً شرط است هنگام موت پدر یا شرط نیست؟ دو وجه در اینجا گفته شده: وجهی به عدم صدق ولد ذکر هنگامی که این ولد حمل باشد و وجهی برای الحاق حمل به ولد برای اینکه ولد حقیقتاً و در نفس امر محقق شده هرچند که ظاهر نیست و از همین خاطر نصیب او از میراث عزل می گردد حتی که حالت واقع ملاحظه می شود طوری که سهم پسر فرض می شود نه سهم دختر و دوقلو فرض می شود نه یک قلو و در حبوه نیز حالت واقع ملاحظه می شود و احتیاط در مسئله صورت می گیرد که ممکن است حمل ذکر باشد تا حبوه به او تعلّق گیرد.
و ممکن است فرق شود بین بودن جنین تام که متحقق ذکوریت است فی الواقع حین موت و بین بودن جنین علقه و مضغه یا استخوان بندی که اقوی نزد شهید ثانی اوّل است یعنی انفصال حیّاً شرط است و انصاف نیز چنین است.
شرط سوّم: قصور نصیب هر وارث یا عدم قصور آن است
آیا شرط است عدم قصور نصیب هر وارث از مقدار حبوه یا خیر؟ اقوی نزد شهید ثانی عدم اشتراط قصور نصیب هر وارث است از مقدار حبوه و انصاف نیز چنین است بلکه حبوه را حق میبرد حتی در صورت عدم ارث برای وارث چه رسد از قلّت او.
شرط چهارم: اشتراط زیاده است از ثلث یا عدم آن
آیا شرط است در حبوه که زیاد بر ثلث ترکه میّت نباشد یا شرط نیست؟ اقوی در این صورت شرط نیست عدم زیاده ی حبوه از مقدار ثلث و این مسئله نزد شهید ثانی به دلیل عموم ادله ی حبوه است که این احتمال را دفع می کند و مخصّص عموم نمی شود.
***