(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 33:
چهارشنبه 20/10/1402 هـ.ش مطابق با 27/جمادی الثانی/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
مرحوم شهید اوّل می فرماید:
مسائل خمس
«الاولی: اذا انفرد کلّ من الابوین فالمال له لکن للامّ ثلث المال بالتّسمیة والباقی بالرّد و لو اجتمعا فللاّم الثلث مع عدم الحاجب والسّدس علی الحاجب والباقی للابّ».
توضیحات مقدّمی
چونکه مسئله در طبقه اوّل است و سهم ارث آنها مطرح شده ناچاریم سه اصطلاح را توضیح دهیم به ترتیب ذیل:
توضیح اوّل: اصطلاح طبقه است
مراد از طبقه تقسیمات کلی است از طبقات ارث که قبلاً تصریح کردیم بنابراین ورّاث طبقه اوّل از باب مثال پدر است و مادر و اولاد است و اولاد اولاد و هرچه پایین بروند که از آن تعبیر می کنیم به «نوه» و «نبیره» و مثل این طبقه است طبقه دوّم و سوّم.
توضیح دوّم: اصطلاح صنف است.
مراد از صنف ورثه هایی می باشند که داخل در طبقه است نه خارج آن پس از باب مثال طبقه اوّل را دو صنف تشکیل می دهد که صنف اوّل پدر و مادر است و صنف دوّم اولاد و اولاد اولاد و اما صنف اوّل را «اصل محصور» می نامیم و صنف دوّم را «فرع غیر محصور».
توضیح سوّم: اصطلاح درجه است
مراد از درجه ورثه هایی است که داخل صنف است نه خارج آن چه رسد از خارج طبقه پس از باب مثال صنف دوّم طبقه اوّل را درجه اوّل می نامیم و اولاد اولاد را درجه دوّم.
بنابراین ملاک در درجه قرب و بعد است یا اقرب و ابعد که با وجود اقرب میراث به ابعد نمی رسد و لو در یک صنف و طبقه اند مانند: اینکه با بودن اولاد ارث به نوه نمی رسد و با بودن نوه ارث به نبیره نمی رسد به دلیل تفاوت درجه آنها در داخل صنف.
ناگفته نماند که در صنف اوّل از طبقه اوّل درجه وجود ندارد پس بین پدر و مادر تفاوت ارثی وجود نداشته هر دو با هم ارث می برند.
***