(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 13:
چهارشنبه 22/9/1402 هـ.ش مطابق با 29/جمادی الاولی/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
مرحوم شهید میفرماید: «و یجتمع النصف مع مثله و مع الربع و الثمن مع الثلث و السدس»
صور ممکنه صحیحه
صور ممتنعه را شناختیم که 8 صورت بود و مکرّر را نیز شناختیم که 15 صورت بود و آنچه که باقی مانده صور ممکنه صحیحه است که 13 تا است و لکن مرحوم مصنّف از این مجموعه 9 صورت را ذکر کرده که از این 9 صورت 5 تا را به ترتیب ذیل می خوانیم:
- صورت اجتماع نصف با نصف حکمش ممکن است و صحیح بما عرفت مثل: اجتماع زوج با اخت ابّی مطابق مثال شهید ثانی که در این صورت از ترکه چیزی باقی نمی ماند و این است صورت عددی اش در حساب:
1/2+1/2=1+1/2=2/2
- صورت اجتماع نصف با ربع حکمش ممکن است و صحیح بما عرفت مثل: اجتماع زوجه با اخت ابّی یا اجتماع زوج با بنت واحده که در این صورت از ترکه ربعش اضافه می شود و این است صورت عددی اش در حساب:
1/4+1/2=2+1/4=3/4
زایده
1/4
- صورت اجتماع نصف با ثمن حکمش ممکن است و صحیح بما عرفت مثل: اجتماع زوجه با بنت واحده که در این صورت سه هشتم ترکه اضافه می شود و این است صورت عددی اش در حساب:
1/8+1/2=1+4/8=5/8
زایده
3/8
- صورت اجتماع نصف با ثلث حکمش ممکن است و صحیح بما عرفت مثل: اجتماع زوج با امّ یا اجتماع اخت ابّی با کلاله ی امّ در صورتی که متعدّد باشد که در این صورت یک ششم ترکه اضافه می شود و صورت عددی اش در حساب اینست:
1/2+1/3=3+2/6=5/6
زایده
1/6
- صورت اجتماع نصف با سدس حکمش ممکن است و صحیح بما عرفت مثل: اجتماع زوج با یکی از کلاله ی امّ یا اجتماع بنت واحده با امّ یا اجتماع اخت ابّی با یکی از کلاله ی امّ که در اینصورت از ترکه دو ششم اضافه می شود و این است صورت عددی اش در حساب:
1/2+1/6=3+1/6=4/6
زایده
2/6
نعم: نصف با ثلثان جمع نمی شود زیرا: مستلزم عول است چنانچه قبلاً خواندیم فلا نعید و امّا در چهار صورت از صور پنج گانه مرحوم شهید ثانی دو یا سه مثال آورده و ما به یک عملیه ی ریاضی اکتفاء کردیم زیرا: نتیجه ی هر مثال با مثال دیگر در همان صورت باهم فرقی ندارد لذا از تکرار عملیه خودداری کردیم.
***