(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 6:
دوشنبه 13/9/1402 هـ.ش مطابق با 20/جمادی الاولی/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
مرحوم شهید اوّل(ره) در ادامه می فرماید: «و السّدس لثلاثة: للابّ مع الولد و للامّ معه و للواحد من کلالة الاُم».
اهل سُدس
اهل سدس سه شخص است بنحو ذیل:
شخص اوّل: ابّ است مع الولد
سدس برای ابّ است زمانی که میّت فرزند داشته باشد، پسر باشد یا دختر فرقی نمی کند هرچند که در این صورت زیاده هم به اب بر می گردد به سبب قرابت نه به سبب فرض هرچند تعبیر به ردّاً در اینجا نیز درست است.
شخص دوّم: امّ است مع الولد
سدس برای مادر است با وجود ولد برای میّت و چنانچه فرزندی موجود نباشد مادر ثلث می برد و مثل ولد است اخوه در حاجب بودن از ثلث به سدس.
شخص سوّم: هرکدام از کلاله ی امّ است
سدس برای هر کدام کلاله ی امّ است و منظور از کلاله ی امّ اولاد مادر است.
و امّا کلاله یا از «کلّ» گرفته شده به معنای ثقل و سنگینی به جهت اینکه اخوه ثقیل است بر رجل، زیرا: رجل به مصالح اخوه قیام می کند یا اینکه از «اکلیل» گرفته شده به معنای ما زیّن بالجواهر شبیه حمایل یا کمربند که رجل را احاطه می کند مثل احاطه ی تاج که سر رجل را احاطه می کند.
تا اینجا حکم سهام مقدّره بود یا فروض قرآنیّه به شکل منفرده و امّا به شکل منضمّه که بعضی اهل سهام به بعض دیگر ضمیمه می شود هنوز بحث نشده مانند: اجتماع نصف با ثلث یا اجتماع نصف با ربع از باب مثال یا اجتماع نصف با هر یک از بقیه که بعضی صورتها ممکن و بعضی ممتنع و بعضی صحیح را تشکیل می دهد و مجموع صور اجتماع سهام و فروض 36 صورت می شود که حاصل است از ضرب 6 در 6 که از این میان 15 صورت «مکرّر» اند و 8 صورت «ممتنع» و صور باقیمانده «صحیح»اند که 13 صورت باشد مطابق آنچه که در جدول مشاهده میفرمایید.
***