درس 29:
سه شنبه 25/2/1403 هـ.ش مطابق با 5/ شوال/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
توضیح پنجم: حول معضل و معلّق است
در معضل دو تعریف معروف وجود دارد که به ترتیب می آوریم:
تعریف اوّل: تعریف شهید ثانی است آنجا که می فرماید: «المعضل ما سقط من سنده اکثر من واحد[1]».
تعریف ثانی: تعریف والد بهاءالدین عاملی است آنجا که می فرماید: «المعضل ما سقط من اسناده اثنان او اکثر من الوسط او الاوّل او الآخر[2]».
این تعریف در حقیقت همان اقسام ثلاثه است از اقسام شش گانه در حدیث منقطع که قبلاً خواندیم و اعاده نمی کنیم و لکن مع هذا از تعریف شهید ثانی اولی بنظر می رسد حیث اینکه معضل را تخصیص داده به سقوط اکثر از واحد از وسط سند هرچند که بین هردو تعریف فرق زیادی وجود ندارد بلکه هرکدام به دیگری نزدیک است.
و امّا حدیث معلّق تعریف واحد دارد که نووی آن را ارائه کرده و گفته است که:
«حدیث المعلّق: ما حذف من اوّل اسناده واحد فاکثر علی التوالی و نسب الحدیث الی من فوق المحذوف من روّاته فان علم المحذوف کما هو الحال فی اغلب روایات الفقیه و التهذیبین فهو من الصفات المشترکة بین الاقسام الاربعة للخبر[3]».
حدیث معلّق به این معنی در سابق تذکّر داده شد و امّا زمانی که محذوف معلوم نباشد چنین چیزی از صفات خبر ضعیف است و در ما نحن فیه مقصود ما همین است، بنابراین مصطلحاتی که داریم و در آینده توضیح داده می شود مانند: موقوف و مقطوع و منقطع و معضل و معلّق اصطلاحات متقاربه اند که هرکدام از دیگری به امور بسیار جزئی متمایز می شود، علی هذا ممارست بیشتر لازم است تا یکی به دیگری اشتباه نشود و ممیّز هرکدام روشن باشد.
***
[1]) الرعایة فی علم الدرایة، ص137.
[2]) الوجیزة، ج1، ص181.
[3]) التقریب و التیسیر، ج1، ص181.