درس 16:
سه شنبه 3/11/1402 هـ.ش مطابق با 11/ رجب/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
طرق تحمّل حدیث
راوی یا محدّث زمانی که روایت یا حدیث را از استادش یا از راوی دیگر که عدیل اوست اخذ نماید در تحمّل حدیث و روایت طرقی را داریم که ذیلاً ذکر می کنیم:
طریق اوّل: طریق سماع است
زمانی که راوی یا محدّث از استادش یا از راوی دیگر که عدیل اوست حدیث یا روایتی را استماع کند بطور مستقیم که واسطه ای در بین نباشد این طریق، طریق سماع گفته می شود و اتقن طرق آتیه است، بنابراین زمانی که حدیث را از این طریق تحمّل کرد برایش جواز دارد که بگوید: «سمعته» یا بگوید: «حدّثنا فلان» یا بگوید: «اخبرنا فلان» یا بگوید: «قال فلان» یا بگوید: «ذکر لنا فلان» یا سایر الفاظی که از سماع مستقیم حکایت کند.
طریق دوّم: طریق قرائت است
زمانی که شاگرد روایتی را بر استاد خود یا بر شیخ الحدیث قرائت می کند یعنی از این طریق عرضه می نماید و او مستقیماً می شنود و با توجّه و التفات تام گوش می دهد، این طریق را طریق قرائت گویند که بعد از سماع طریق متقن است بنابراین چنین شخصی جواز پیدا می کند که بگوید: «قرأت کتابی او حدیثی علی فلان».
طریق سوّم: طریق تطبیق است
زمانی که راوی کتاب یا حدیثش را بر کتاب استاد یا بر حدیث استاد در حیات ایشان تطبیق کند این طریق را طریق تطبیق گویند و برای چنین کسی جواز دارد که بگوید: «طابق کتابی او حدیثی علی کتاب الاستاذ و علی حدیث الاستاذ»
و زمانی که کتاب یا حدیثش را بر کتاب یا حدیث استاد بعد از حیات ایشان مطابقت دهد این نیز از ملحقات این طریق است بنابر این برای او نیز جواز دارد که جمله ی فوق را بگوید و یا اگر کتابش را بر کتاب عدیلش مطابقت دهد یا بر کتاب شیخ الحدیث تطبیق کند همین جواز را پیدا می کند.
طریق چهارم: طریق شهادت است
زمانی که کتاب یا حدیث بر شیخ الحدیث یا استادش قرائت می شود و او با التفات تمام گوش می دهد و شخص سوّم حاضر و شاهد است و این شخص طریق قرائت را شهادت دهد، طریقش طریق شهادت گفته می شود، بنابراین برای او جواز پیدا می کند که بگوید: «قرء کتاب فلان او حدیث فلان علی شیخ الحدیث» و چنین شخصی کمال التفات را داشته باشد طریق او پذیرفته است لکن به شروط شهادت که حس و عیان باشد همراه با تعدّد و عدالت.
***