درس 66:
چهار‌شنبه 17/11/1403 هـ.ش مطابق با 6/ شعبان/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
ذکر دو مورد
دو مورد راجع به بداء ذکر شده و موجب توهّم گشته که از بداء باطل باشد:
مورد اوّل:
مورد امامت موسی کاظم(ع) است بعد از وفات اسماعیل برادرش درحالی که اسماعیل ولد اکبر امام صادق(ع) بوده حیث اینکه در اعتقاد بعضی شیعه امام بعد از ایشان ولد اکبرش می باشد و دلیل شان همان اکبر بودن بوده و لکن در زمان حیات پدرش وفات نمود و حضرت موت پسرش را اعلام فرمود و صورتش را از بین کفن نشان داد و این کار امام بخاطر دفع اعتقاد بعضی شیعه بود بر امامت اسماعیل بلکه امامت موسی کاظم(ع) هنگام وفات اسماعیل آشکار گردید درحالیکه ایشان ولد اصغر بود و این بداء لله نبوده بلکه بداء لموسی(ع) بوده و هرچند توهم شده که این بداء لله بوده.
مورد دوّم:
مورد امامت حسن عسکری(ع) است بعد از وفات برادرش جعفر که ایشان ولد اکبر بوده برای امام هادی(ع) و این اکبر بودن موجب شده بوده که بعضی شیعیان به امامت جعفر اعتقاد پیدا کنند و لکن امامت امام عسکری(ع) هنگام وفات برادرش آشکار شد درحالیکه امام هادی(ع) در زمان حیات جعفر نیز از امامت امام حسن عسکری بعد از خودش خبر داده بود و این بداء لله نبوده بلکه بداء لامام حسن(ع) بوده.
این دو مورد از روایات بدست می آید که در بحار، جلد 50، باب 2، احادیث 21-8 موجب شده که بداء توهّم شود درحالیکه این بداء لله نبوده و در هردو مورد بداء برای امام هفتم و امام یازدهم علیهما سلام آشکار گردیده در عین حالی که روایات مورد اشکال است.
یکی:
ضعف سند روایات است مخصوصا خبر شاهویّه و خبر جعفری و دیگر اینکه: در متن اختلاف شدید وجود دارد که در دو نسخه غیبت و کافی مشاهده می شود بنابراین تساقط اخبار در ابحاث کلامیه نیز مثل ابحاث فرعیه احتمال می رود و بر فرض عدم تساقط جمع دلالی بین اخبار امکان پذیر است و آن عبارت از دلالت قهریه است از اکبر بودن ولد به امامت اسماعیل و جعفر درحالی که در زمان حیات امام ششم و امام دهم علیهما سلام به امامت امام هفتم و امام یازدهم علیهما سلام تصریح شده بوده هرچند که تعبیر لفظ بداء در اخبار وجود دارد و جمله اش این است: «بدا لله فی ابی جعفر کما بدا لله فی اسماعیل».
و لکن جواب این است که لام جارّه برای مطلق ربط است نه برای شیئ دیگر و بر فرض که این جواب را نپذیرید جواب دیگر این است که: نسبت بداء لله با توجه به اذهان شیعه بوده و امامت اولاد اکبر و بداء به معنای ظهور امامت است عند موت برادر بزرگ در هردو مورد.
***