درس 129:
دو‌شنبه 1/2/1404 هـ.ش مطابق با 22/ شوال/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
تفسیر قمّی و مقدمه آن
و امّا تفسیر قمّی تفسیر روایی است منسوب به ایشان و در این تفسیر نظراتی مطرح شده از سوی علی بن ابراهیم مؤلف این کتاب آنجا که خودش فرموده: «قال علی بن ابراهیم کذا و کذا» که با این جمله نظر خودش را اعلام می نماید و در اوّل این تفسیر بطور مختصر روایات مبسوطه را ذکر می کند که مسند و مروی می باشد از امام صادق(ع) از جد بزرگوارش امیر مؤمنان(ع) در بیان انواع علوم قرآن و این تفسیر در سال 1313 چاپ حجری و اخیراً در دو جلد طبع گردیده.
سپس مقدمه ای را به آن ملحق ساخته که نویسنده ی آن شیخ محمّد بن ابراهیم بن جعفر کاتب نعمانی است شاگرد مرحوم کلینی و مؤلف کتاب الغیبة که این کتاب را به اسناد خودش به امام رسانده و امّا مقدمه ی تفسیر قمی را با خطبه ی مختصر جدا و مفرده آورده و نام آن را “محکم و متشابه” نهاده و این مقدمه در ایران به چاپ رسیده و چه بسا نسبت داده شده به سیّد مرتضی و این مقدمه یکبار با تفسیر قمّی چاپ شده و بار دیگر مستقل و مجزّا و مرحوم مجلسی این مقدمه را در کتاب بحار آورده (البحار، ج90، چ بیروت، ج93، چ ایران، ص97-1).
و مرحوم قمّی روایاتی را که در مقدمه ذکر شده با حذف سند در ابتدا آورده و نوشته است که:
«انّ الناسخ و المنسوخ: فانّ عدّة النساء کانت فی الجاهلیة[1]».
[1]) تفسیر القمّی، ج1، ص27-26.