درس 123:
دو‌شنبه 18/1/1404 هـ.ش مطابق با 8/ شوال/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
اشکال صاحب معجم ره
صاحب معجم اشکال نموده به این که:
اعتماد ابن ولید شیخ قمی ها یا غیر ایشان از بقیه اعلام بر روایت شخص و حکم به صحت آن کشف نمی کند که راوی وثاقت دارد یا اینکه روایتش حسن است به جهت اینکه حاکم به صحت اعتماد نموده بر اصالة العدالة و حجیت آن را از باب روایت مومنی که فسقش ظاهر نشده می داند و این دو اصل افاده نمی کند وثاقت راوی یا حسن او را در حجیت خبرش[1].
استاد ما آیت الله سبحانی دام ظله از این اشکال جواب داده بدین شکل:
«لا یخفی ان ما ذکره من الاحتمال لا یوافق ما نقله النجاشی فی فهرسه عن ابن نوح فانه قد اعترض علی ابن الولید فی استثناء محمد بن عیسی بن عبید حیث قال: «لا ادری ما رابه فیه لانه کان علی ظاهر العدالة والثقة» والمتبادر من العبارة: ان الباقی ممن قد احرزت عدالتهم و وثاقتهم لا ان عدالتهم کانت محرزة باصالة العدالة و اضعف من ذالک ما ذکره لعله کان یری حجیت کل روایت یرویها مومن لم یظهر منه فسق فان هذا الاحتمال لا یناسب العبارة[2].
توضیح مرحوم صدوق ره
نظیر این جواب توضیح مرحوم صدوق است مطابق آنچه در عیون آمده در مورد از کتاب من لا یحضر آنجا که فرموده: «کان شیخنا محمد بن حسن لا یصحّح خبر صلاة یوم غدیر خم و ثواب المذکور فیه لمن صامة و یقول: انه من طریق محمد بن موسی الهمدانی و کان کذّاب غیر الثقة و کل ما یصحّحه ذالک الشیخ و لم یحکم بصحته من الاخبار فهو عندنا متروک غیر صحیح.
و قال ایضا کان شیخنا محمد بن حسن بن احمد بن الولید رضی الله عنه سیئ الرای فی محمد بن عبدالله المسمعی راوی هذا الحدیث و انی قد اخرجت هذا الخبر فی هذا الکتاب لانه کان فی کتاب الرحمة و قد قرائته علیه و رواه لی»[3].
***
[1]) معجم الرجال الحدیث، ج1، ص86، چ نجف، ص74، چ بیروت.
[2]) کلیات فی علم الرجال، ص294.
[3]) عیون اخبار الرضا، ج2، ح45، چ طهران.