درس 80:
دو‌شنبه 5/9/1403 هـ.ش مطابق با 23/ جمادی الاولی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
امر خامسه:
از عنوان اوّل مفاد «تصحیح ما یصح عنهم» است و این امر بحثی است بسیار مهم و محل نقض و ابرام و امّا محور اختلاف بر یک نکته استوار است و آن اینکه: مقصود از «ما» موصول چه خواهد بود؟ آیا مراد از ما موصوله روایات و حکایات این 18 نفر است به معنای مصدری و یا اینکه مراد از «ما» موصوله نفس حدیث و مروی می باشد و برای جواب از این دو سوال دو رقم زیر را مورد بحث قرار می دهیم:
رقم اوّل: اینست که مراد از «ما» تصدیق روایات یا حکایات آنها باشد.
رقم دوّم: اینست که مراد از «ما» تصدیق مرویات و محکیات آنها باشد.
به عبارت دیگر: آیا اجماع تعلق می گیرد بر تصحیح نفس حکایت و روایت و اینکه ابن ابی عمیر از باب مثال در قولش صادق است چونکه از مشایخ کثیره که تعدادشان قریب به 400 نفر میرسند حدیث نموده یا اینکه اجماع تعلق می گیرد به مروی و محکی به این معنی که محتوای روایت از ائمه صادر شده.
به عبارت سوّم: آیا تعلّق می گیرد اجماع ادعا شده به آنچه اینان روایت کرده اند بدون واسطه مثل اینکه از مشایخش روایت کرده باشند مانند: ابن اذینه از باب مثال یا اینکه تعلق گرفته است اجماع ادعا شده به آنچه اینان روایت کرده اند با واسطه یعنی نفس حدیث روایت شده از معصوم به واسطه استادش.
معنی اوّل ملازم توثیق این جماعت است و دلالتی که در اینجا وجود دارد دلالت التزامیه است بنابراین مفاد عبارت حسب دلالت مطابقیه، تصدیق حکایات و نقول اینهاست و حسب دلالت التزامیه توثیق این جماعت است بخاطر تصدیق عصابه حکایات و نقول اینان را از مشایخشان.
انصاف: اینست که قرائن و شواهد دلالت دارند بر اینکه مراد معنی اوّل است یعنی تصدیق روایات، حکایات و نقول آنان و اینکه عصابه اتفاق نموده اند بر تصدیق روایات ، حکایات و نقول اینان چنانکه اجلّای کثیره مثل صاحب وافی که قائل به همین معناست جایی که فرموده: «انّ ما یصح عنهم هو الرّوایة لا مروی[1]».
***
[1]) الوافی، مقدمه سوّم، ص12.