درس 73:
یک‌شنبه 20/8/1403 هـ.ش مطابق با 8/ جمادی الاولی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
نقل مرحوم کشّی
امر اوّل چیزی است که مرحوم کشّی آن را نقل کرده و این امر از عنوان اوّل است که اصحاب اجماع باشد علی ایّ حال مرحوم کشّی در رجالش عبارتی را این گونه نقل می کند:
«تسمیه الفقها و اجمعت العصابة او اجمع اصحابنا»
و این عبارت در سه جا آمده است که نقلش سبب ایجاد اصطلاح اصحاب اجماع شده و برای اینکه به عبارت کشّی اطلاع پیدا کنیم نصوص عبارت را ذیلاً می آوریم:
نص اوّل
این نص عبارت زیر است که مرحوم کشّی اصحاب دو امام را این گونه بیان می کند:
«اجمعت العصابة علی تصدیق هؤلاء الاوّلین من اصحاب ابی جعفر(ع) و اصحاب ابی عبدالله(ع) و انقادوا لهم بالفقه، فقالوا: افقه الاوّلین ستّة: زرارة و معروف بن خرّبوز و برید و ابو بصیر الاسدی و الفضیل بن یسار و محمّد بن مسلم الطائفی، قالوا: افقه السّتة زرارة و قال بعضهم مکان ابی بصیر الاسدی ابو بصیر المرادی وهو لیث بن البختری[1]».
نص ثانی
عبارت دوّم اصحاب ابی عبدالله(ع) را اینگونه معرفی می کند:
«اجمعت العصابة علی تصحیح ما یصحّ عن هؤلاء و تصدیقهم ممّا یقولون و اقرّوا لهم بالفقه من دون اولئک الستّة الذی عددناهم و سمیّناهم و هم ستّة نفر: جمیل بن درّاج و عبدالله بن مسکان و عبدالله بن بکیر و حمّاد بن عثمان و حمّاد بن عیسی و ابان بن عثمان قالوا و زعم ابو اسحق الفقیه وهو سعلبة بن میمون انّ افقه هؤلاء جمیل بن دراج و هم احداث اصحاب ابی عبدالله(ع)[2]»
و مراد از احداث جوانان هستند.
نص ثالث
در این عبارت اصحاب دو امام هفتم و هشتم را معرفی می کند و آن اینکه:
«اجمع اصحابنا علی تصحیح ما یصحّ عن هؤلاء و تصدیقهم و اقرّوا لهم بالفقه و العلم و هم ستّة نفر آخر دون ستّة نفر الذین ذکرناهم فی اصحاب ابی عبدالله(ع) و هم: یونس بن عبدالرحمن و صفوان بن یحیی بیّاع السابُری و محمد بن ابی عمیر و عبدالله بن مغیرة و الحسن بن محبوب و احمد بن ابی نصر و قال بعضهم مکان حسن بن محبوب الحسن بن علی بن فضّال و فضالة بن ایّوب و قال بعضهم مکان فضالة بن ایّوب عثمان بن عیسی و افقه هؤلاء یونس بن عبدالرحمن و صفوان بن یحیی[3]»
این بود اصحاب اجماع به نصّ مرحوم کشّی که عددشان به هجده نفر می رسند.
***
[1]) رجال الکشّی، ص206.
[2]) رجال الکشّی، ص322.
[3]) رجال الکشّی، رقم 1050.