درس 225:
یک شنبه 4/3/1404 هـ.ش مطابق با 27/ ذی‌القعده/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
پوشیده نماند که عدل و احسان در آیه ی اولی بخاطر حسنی که دارند مستحب می باشند و امر به صدقه و معروف و اصلاح ذات البین که در آیه ثانیه آمده بود همچنان مستحب است و امر به تقوا و کسر شهوات که در حدیث آمده بود همچنان مستحب است و غیر از این چند مورد موارد دیگری نیز وجود دارد که امر در طلب ندبی استعمال شده بدون قرینه.
به هر صورت: ماهیّت طلب، طلب وجوبی است و ماهیّت وجوب بعث و تحریک است نحو المقصود و نبود اذن در ترک و از همین جاست عبدی که امر مولی را ترک کرده عذرش پذیرفته نیست هرگاه اعتذار جوید که بخاطر احتمال استحباب انجام ندادم بلکه در جوابش گفته می شود: اذا قلت لک افعل فافعل.
علی هذا آنچه در ادلّه عمده می نماید اینست که ظهور، تبادر و انسباق عرفی می باشند و لکن ممکن است گفته شود که تبادر، ظهور و انسباق عرفی از ماده و صیغه امر نشأت میگیرد اوّلاً و از کثرت استعمال ناشی می شود ثانیاً.
و اولی اینست که بگوییم: تمام ادله دلالت ندارد بر اینکه وجوب موضوع له باشد برای مادهی امر بلکه وجوب ناشی می شود از طبیعت امر به کمک عقل از مقارنات و لوازمات عقلیه.
***