درس 189:
چهار‌شنبه 8/12/1403 هـ.ش مطابق با 27/ شعبان/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
و همچنان آیت الله سبحانی(دام ظله) از این اشکال بنحو دیگر جواب داده که این جواب ایشان مختار ما نیز می باشد و نصّ جواب استاد این است:
«و الحق فی حل الاشکال ان یقال: انّ لکلّ شیئ بقاء بحسبه فی انّ للجوامع بقاء فکذا للزمان و الزمانیات بقاء عند العرف و لاجل ذالک صحّ استصحاب بقاء اللیل و النهار و سیلان الدم و جریان الماء مع انّ الزمان و الزمانی غیر قابلین للبقاء و علی ذالک فالیوم الذی قتل فیه الحسین(ع) واحد شخصی عند العرف تحقق بطلوع الشمس و انتهی بغروبها و لیست اجزاء الزمان للیوم الواحد الّا کالاجزاء المکانیة للمکان الواحد فکما انّ اجزائه غیر مجتمعة فهکذا اجزاء الزمان و التفرّق و الانبساط غیر مانعین من عدّ الزمان و المکان شیئاً واحداً عرفاً.
و علی ذالک فاذا وقع القتل فی اوّل الیوم صحّ اطلاق القتل الی آخر بقاء الذات عن الزمان عرفاً مع انقضاء المبداء و هذا لا ینافی انقسام الیوم الی اقسام مختلفة و ساعات متنوّعة و ذالک انّما هو اذا رطّل علی الیوم بنظره اخری تسوقه الی تحلیل اجزاء یوم الواحد و ان کنت فی شکّ فلاحظ قول القائل: رأیته مطلع الشمس او مغربها اذ لا شکّ انّ الطلوع و الغروب آنیان لکنّها فی نظر العرف من الامور الباقیة.
و امّا صحّة اطلاقه بعد مضی السنة و السنوات فلاجل اعتقاد الناس بعود الزمان فی نفسه بذالک الیوم و هم یرونه عینه لا مثله و لاجل ذالک یصح الاطلاق المقتل علی یوم العاشر لمحرم الحرام فی کل سنة کما لا یخفی[1]».
***