درس 177:
شنبه 20/11/1403 هـ.ش مطابق با 9/ شعبان/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
قول به امکان و جواز مطلق و دلیلشان
جواز اشتراک قول صاحب تهذیب و صاحب محاضرات و مرحوم فاضل لنکرانی است و همچنان آیت الله سبحانی و آیت الله مکارم و اکثر اصولی های متأخرین قائل به جوازند و در رأس این جماعت مرحوم امام قرار دارد که می فرماید:
«الحق جواز استعمال اللفظ فی اکثر من معنی واحد[1]».
و امّا دلیل این جماعت رد ادله قائلین به استحاله ی مطلق است با ردّ قائلین به استحاله نه بنحو مطلق که بنحو تفصیل که بزودی متعرّض می شویم می باشد علاوه اینکه اشتراک را در لغت، ادب، حدیث و قرآن مشاهده می کنیم و وقوع اشتراک در اینجاها ادلّ دلیل است بر امکان اشتراک و اصل وقوع وجدانی بوده متبادر است.
تفصیل اوّل و دلیل آن
طایفه ای از اصولی ها قائلند به اینکه جواز بطور حقیقت و جواز بطور مجاز وجود ندارد به اینکه وحدت جزء موضوع له باشد زیرا: لفظ برای معنی واحد وضع شده و زمانی که در دو معنی استعمال شود استعمال در غیر ما وضع له است بنابراین چنین استعمالی مجازی می باشد، هذا اوّلاً.
و ثانیاً: وضع لفظ برای معنی درحال وحدت شرط واضع است به استحاله درحال وحدت زیرا: لغات توقیفیّه است و استعمال لغات در اکثر از معنای واحد منوط است به اذن واضع و در الفاظ مشترکه اذنی وجود ندارد.
***