درس 176:
چهار‌شنبه 17/11/1403 هـ.ش مطابق با 6/ شعبان/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
علامه سبحانی(دام ظله) از دلیل مرحوم محقق اصفهانی جواب داده به این صورت:
«انّ اللفظ و ان کان وجوداً لطبیعی اللفظ بالتکوین و وجوداً لطبیعی المعنی للجعل و المواضعة و لکنّه لا ینافی ان یکون شیئ واحد وجوداً تنزیلیاً لشیئین و ذالک لانّ الاعتبار قلیل المؤونه فما ذکره من انّه لیس الاستعمال الّا ایجاد المعنی بنحو وجوده اللفظی خارجاً و انّ الایجاد و الوجود متحدان بالذات حیث انّ الوجود واحد فکذا الایجاد غیر تام
لانّ ما ذکره اصل معقول من انّ وجود الممکن و ایجاده واحد مختلف بالاعتبار لا ینطبق فی المورد الّا علی الامور التکوینیّه لا علی امور الاعتباریّه مثلاً فینطبق علی نفس اللفظ ففیه الوجود و الایجاد واحد و امّا الایجاد الاعتباری المتفرّع علی هذا الوجود التکوینی فلا دلیل علی انّه واحد اذ ایّ مانع من فرضه وجوداً و کل من المعنیین اعتباراً؟ و هل هذا الّا اجراء حکم التکوین علی الاعتبار؟
ثمّ: انّ ابا المجد الاصفهانی تخلّص عن الامتناع العقلی بقوله: انّ المحاورات اذا کان من قبیل جعل الالفاظ علائم للمعانی فصحیح جعل شیئ علامة للمعنیین و انّما تقع المناقشة فی تسمیة ذالک استعمالاً[1]».
***
[1]) المحصول فی علم الاصول، ج1، ص215.