fa-osoolدرس خارج فقه و اصول

درس 153:

یک‌ شنبه 9/10/1403 هـ.ش مطابق با 27/ جمادی الثانی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).

تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول­ها.

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.

ثمره ثانیه

ثمره ثانیه تمسّک به “برائت” است بنابر قول اعمّی و عدم آن است بنابر قول صحیحی زمانی که در جزئیت چیزی یا شرطیت آن برای مسمّی شک کنیم، بنابراین نزد قائلین به اعمّ مسمّی در اینجا فاقد شرط است و فاقد جزء، شرط و جزئی که وجوبش محتمل است و همچنان احتمال دارد مصداق مسمّی باشد و شک در اینجا برگشت دارد به شک در شرطیت شیئ زائد بر مسمّی یا جزئیت آن شیئ که این شک ما از قبیل شک در تکلیف است در امر زائد و مجرا در اینجا برائت است.

و این اصل به خلاف جایی است که قائل شویم به وضع الصلاة للصحیح که شک در اینجا در جزئیت شیئ یا شرطیت او ملازم شک در صدق مسمّی است و در این صورت مجرا “احتیاط” است زیرا: اشتغال یقینی مستدعی فراغ یقینی است تا اینکه یقین حاصل شود که مأمور به اتیان شده.

و بالجملة صدق مسمّی قطعی است بنابر قول به اعمّ و مشکوک است نه قطعی بنابر قول به صحیح و این حالت مستلزم است اشتغال یقینی را نزد قائلین به صحیح نه نزد قائلین به اعمّ و آنچه تا اینجا گفته شد از خلال کلام مصنّف استفاده می شود و عین این سخن به مرحوم میرزای قمّی نیز نسبت داده شده و این نسبت بعدی ندارد.

ثمّ: پوشیده نماند که اشتغال و برائت متفرّع نمی شود بر صحیح و اعمّ بلکه ممکن است برای هردو گروه اینکه اشتغالی باشد یا برائتی و برای هردو در این میانه استقلال است و چیزی که در اینجا وجود ندارد لابدّیت و حتمیّت است تا اینکه اعمّی برائتی باشد و صحیحی اشتغالی چنانکه بعضی اعلام اصول فرمایش کرده که مطابق این فرمایش ثمره در اینجا معدومه بوده عدیمة الفائدة است.

***