درس 100:
سه شنبه 24/7/1403 هـ.ش مطابق با 11/ ربیع الثانی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
توافق مرحوم آخوند با مرحوم اصفهانی
مرحوم آخوند موافقه دارد با مرحوم اصفهانی آنجا که در رابطه با عام و خاص فرمایش میکند که زمانی که از عام و خاص سوال شود که آیا بنحو حقیقت استعمال شده یا بنحو مجاز؟ آخوند در جواب می گوید: چنین استعمالی حقیقت است نه مجاز به دلیل اینکه خاص در اراده ی جدیّه از افراد عام خارج شده و لکن به اراده استعمالیه تحت عام داخل است ولی مرحوم آخوند در این امر سوّم در اصل معنای مجازیت قول مشهور را فرمایش می کند.
بنابراین طریق مرحوم اصفهانی از بین طرق دیگر بیشتر متمسک است در قلب یعنی راه ایشان بیشتر چنگ به دل می زند نه راه مشهور و سکاکی چه اینکه این دو طریق اشکالات و ایراداتی دارد که در طریق مرحوم اصفهانی وجود ندارد و امّا تمایزاتی که وجود دارد اینست که کلام سکاکی در دایره ی محدود مطرح است که استعاره باشد نه تمام مجازات و لکن کلام اصفهانی دایره اش وسیع است بنحوی که تمام مجازات را شامل می شود و همچنان کلام سکاکی مستلزم است توجیهات عدیده را تا صحت پیدا کند و لکن کلام اصفهانی نیازمند چنین توجیهاتی نمی باشد و اصلاً کلام اصفهانی نیازمند فرد ادعایی نیست فردی که در کلام سکاکی برجسته است علی هذا نتیجه بحث اینست که سخن اصفهانی و طریق او از بین دو طریق دیگر انسب است.
***