درس 99:
دوشنبه 23/7/1403 هـ.ش مطابق با 10/ ربیع الثانی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
طریق سوّم: طریق مرحوم اصفهانی است
مرحوم اصفهانی شیخ محمد رضا معروف به مسجد شاهی صاحب کتاب وقایة الاذهان است نه آن اصفهانیی که به کمپانی معروف است و این اصفهانی که مسجد شاهی باشد استاد مرحوم امام بوده در زمان تشرف ایشان در حوزه مقدسه قم و بیان ایشان در طریق مجازیت چنین است که:
مجازیت استعمال لفظ است فی ما وضع له و لکن به ارادهی جدیّه نه اراده ی استعمالیّه و در مجازیت ظرافت و لطافت و حسنی وجود دارد که موجب میشود صحت استعمال را و این ظرافت و لطافت در معانی حقیقیه وجود ندارد.
سپس مثل میزند به قصه یوسف در آیه 31 از سوره مبارکه یوسف که می فرماید: «و قلن حاش لله ما هذا بشراً ان هذا الّا ملک کریم» حیث اینکه در آیه شریفه کلمه “ملک” بر یوسف اطلاق شده و لذا دارای لطافت و ظرافت است و اگر می فرمود: ان هذا الّا یوسف این ظرافت و لطافت ایجاد نمی شد.
و همچنان مثال می زند به آیه 82 همان سوره که می فرماید: «و اسئل القریة التی کنّا فیها والعیر التی اقبلنا فیها و انّا لصادقون» که در این آیه از نفس قریه سوال شده و لذا لطافت و ظرافت دارد و چنانچه از اهل قریه سوال می شد که در تقدیر آیه نهفته است چنین ظرافت و لطافتی ایجاد نمی شد.
و شبیه این آیات شعر فرزدق است در حق امام سجاد(ع) در قصیده میمیّه که از 50 مصرع تشکیل شده و بیت شاهد مثال اینست:
هو الذی تعرف البطحاء و طئته و البیت یعرفه و الحلّ و الحرم
که در اینجا لطافت و ظرافت در معرفت بطحاء است و معرفت بیت و حلّ و حرم نفس آنان و هرگاه اهل بطحاء ذکر می شد یا صاحب بیت یا اهل حل و حرم شعر ظرافت و لطافت پیدا نمی کرد.
***