(شروع کتاب نکاح از متن لمعه شهید اوّل)
درس 33:
سه شنبه 27/3/1404 هـ.ش مطابق با 21/ ذی‌الحجه/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
اقوال در مسئله
در جواز نظر بسوی اجنبیه، کراهت آن یا حرمت نظر سه قول مطرح است که به ترتیب یادآور می شویم:
قول اوّل: جواز مطلق است مرّه باشد یا دفعات فرق ندارد به شرط اینکه القاء در حرام یا تزوّق لذت نباشد و این قول غیر از شارح قائل دیگر ندارد.
قول دوّم: قول به حرمت است بطور مطلق حتی اگر مرّهی واحده باشد و قائل این قول صاحب مسالک است.
قول سوّم: قول به تفصیل است چنانکه در متن مشاهده کردید و آن جواز نظر بود در مرّه ی واحده از غیر معاوده و این جواز در قالب مره واحده مکروه است زیرا با استثناء لا یجوز یا حرمت میرود و بجای آن جواز اکراهی می ماند.
مرحوم شهید در ادامه مسئله چنین فرموده:
«و فی جواز نظر المرأة الی الخصی المملوک لها او بالعکس خلاف»
حکم نظر به خصی مملوک
در جواز نظر مرأة به خصی مملوک خودش یا عکس آن که جواز نظر خصی مملوک باشد به مولایش اختلاف فتوا وجود دارد و منشأ این اختلاف ظاهر آیه است که می فرماید: «او ما ملکت ایمانهن» که این آیه شریفه مواضع نزاع را که خصی مملوک باشد روشن میکند و در فارسی دری اخته گفته می شود و در فارس غیر دری خوجه؛ بنابراین نظر مرأة به مملوک خصیاش جایز است و همچنان نظر مملوک خصی به مرأیی که مولایش میباشد نیز جایز است.
و امّا وجه عدم جواز نطر هرکدام به دیگری اختصاص یافتن عموم آیه است به اماء از باب جمع بین عموم و بین امر که یغضّوا باشد در آیه و حفظ فروج باشد بطور مطلق بدون مقیّد شدن به غضّ بصر.
ممکن توهّم شود که اماء در اینجا به لفظ آیه کریمه حلال خوانده شده بخاطری که لفظ نساء آنها را شامل است فلذا قول خداوند این است: “او ما ملکت ایمانهن” که اختصاص دارد به عبید دون اماء و تعبیر از اماء به عموم نسائهن شده.
و امّا مرحوم شارح از این توهّم جواب داده به اینکه نساء در آیه اختصاص دارد به مؤمنات دون کافرات علی هذا لفظ نساء آنها را شامل نمی شود و اماء از مسلمات خارج است هرچند که ملک یمین عمومیت داشته کافرات را نیز شامل است.
پوشیده نماند که آنچه از تعلیلات ذکر شد بالتمام خلاف ظاهر آیه است به دلیل اینکه آیه عمومیت داشته مختص به اماء نمی شود و اینگونه اختصاصات وجهی ندارد.
***