(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 155:
دو‌شنبه 17/10/1403 هـ.ش مطابق با 6/ رجب/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
اجتماع خنثی با احد زوجین
مرحوم شهید ثانی با توضیحی که عرض می کنیم چنین فرموده:
اگر خنثی در یکی از فروض ثلاثه که قبلاً شناخته شد با احد زوجین اجتماع کند مخرج نصیب احد زوجین را در مجموع فریضه ضرب می کنیم مانند: فرض اخیر از باب مثال که مجموع فریضه در آنجا 180 بود، بنابراین سهم زوج ربع است و ربع را در مجموع فریضه که 180 باشد ضرب می کنیم و حاصلش 720 می شود بدین صورت:
علی هذا سهم زوج اربعه می شود مطابق آنچه قبلاً شناختیم به این صورت:
و باقیمانده که 540 باشد بین انثی و خنثی و ابّ تقسیم می شود حسب سهام آنان چون مثال ما فرض اخیره است امّا بخاطر آسان شدن در تقسیم مرتفع را به سه درجه تنزیل می کنیم یعنی: تقسیم بر سه می کنیم در ابتدای امر تا برگشت کند سهام آنها به 180، پس تقسیم بر انثی و خنثی و ابّ کما فی السابق انجام می گیرد به دلیل اینکه مرتفع به سبب زوج چهار درجه ارتفاع می یابد و بعد از اخراج نصیب زوج که ربع باشد سه ربع دیگر باقی می ماند و زمانی که تنزیل کنیم یعنی تقسیم کنیم بر سه مرتفع ما که حاصل ضرب باشد به مقدار اوّلش برگشت می کند که همان 180 باشد.
و بر تقدیر عدم تنزّل باقی بعد از اخراج نصیب زوج سه درجه تصوّر می شود که در مثال مذکور 540 باقی می ماند که همان وضع قبلی است و زمانی که اراده کنی اخراج نصیب انثی، خنثی و ابّ را هر کدام را در سه ضرب می کنی و آن را از 540 خارج می سازی بدون اینکه تنزّل در نظر بگیری و از آنجا که سهم خنثی 86 بود آن را ضرب سه می کنی تا برسد به 258 و سهم انثی بدون زوج 61 می باشد که آن را در سه ضرب می کنی که می رسد به 183 و سهم ابّ 33 می باشد و آن را در سه ضرب می کنی که به 99 می رسد و تا اینجا هرچه گفتیم در شریک زوج گفتیم.
و امّا زمانی که شریک زوجه باشد مقدار سهم او در 7 ضرب می شود نه در سه و عملیات ضرب در زوجه مثل عملیات ضرب است در زوج نعلاً بالنعل و این بود فروض مسئله خنثی از جانب شهید ثانی در ذیل مسئله اولی در عبارت مصنف و لله الحمد از این فروض و مسئله اولی فراغت یافتیم تا برسیم به مسئله ثانیه.
***