(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 124:
چهارشنبه 30/8/1403 هـ.ش مطابق با 18/ جمادی الاولی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
تاریخ نحله
نحله حسب آنچه در کافی ذکر شده از امام صادق(ع) بالنسبة به صدقه اسبق است و صدقه نسبت به نحله احدث و این است نفس روایت کافی: «انّما الصدقة محدثة انّما کان الناس علی عهد رسول الله(ص) ینحلون و یهبّون و لا ینبغی لمن اعطی لله شیئاً ان یرجع فیه قال: و ما لم یعط لله و فی الله فانّه یرجع فیه نحلة کانت او هبة حیزت او لم تحز[1]»
نحله، بلغه و هبه
نحله نزد بعضی اهل سنت نوعی از هبه است مانند: محمّد شیبانی که در مبسوط بیان داشته[2] و این سخن بعید نیست چنانکه در کلام صدیقه طاهره علیها سلام در قبال فدک در برابر ابی بکر آمده است: «یبتزّنی نحلة ابی و بلغة ابنی[3]».
آیت الله وحید خراسانی(دام ظله) در این باره کتابی نوشته که موضوع این کتاب فدک زهرا(س) است و نام این کتاب را نحله خاتم گذاشته و بنظر می رسد اطلاق نحله بر فدک زمانی است که به معطی نگاه کنیم و زمانی که به معطی لها یا معطی لهم نگاه کنیم بلغه گفته می شود و لکن اکثر فقهای شیعه نحله را در مورد انحلال نکاح توسط طلاق اطلاق نموده چنانکه در احکام الاسرة فی شریعة الاسلامیة آمده است و قانون احوال شخصیه نیز در فقه مقارن نحله را به همین معنی اطلاق کرده[4].
لا یبعد که نحله دارای دو معنی باشد که بیان شد و امّا ماهیت نحله مثل ماهیت متعه است که برای جبران فروپاشی روحی زوجه مطلقه وضع شده و این حکمت متعه طلاق است تا آلام زوجه تخفیف یابد و تطییب نفس پیدا شود و با اخذ متعه رضایت او جلب شود و امّا مقدار نحله مثل مقدار متعه ثوب است و مال مطابق وضعیت اقتصادی زوج که یسرت باشد یا عسرت.
***
[1]) الکافی، ج7، ح3، ص30.
[2]) المبسوط وهو اصل المعروف به، ج3، ص346.
[3]) خطبه فدکیه.
[4]) الفقه المقارن للاحوال الشخصیة، ص212.