(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 105:
سه شنبه 1/8/1403 هـ.ش مطابق با 18/ ربیع الثانی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
تحقیق جدید در ارث زوجه
انصاف اینست که:
مسئله مستدعی تحقیق کامل و فحص جدید است چنانکه شهید ثانی رساله منفرده را در این مورد تحقیق نموده که دیروز به آن اشاره شد و قبل از خوض در مسئله اقوال مطروحه را ذکر می کنیم تا نوبت برسد به تحلیل ادلّه و بیان حق از بین استدلالات، علی هذا اقوال و نظریات در مانحن فیه (میراث زوجه) به پنج قول میرسد که به ترتیب یادآور می شویم:
قول اوّل:
قول به حرمان زوجه است از مطلق ارض عین باشد یا قیمت فرقی نمی کند و همچنان ارض ابنیه باشد یا ارض مزارع و اشجار مثمره و غیر مثمره و این قول در کتب فقهیه که در ذیل ذکر می شود مطرح شده نظیر: نهایه، مبسوط، شرایع، تحریر، مختلف، ارشاد، تبصره، قواعد، ایضاح، کنز، مقتصر، غایة المرام، لمعه، غایة المراد، حاشیه، مفاتیح و وسیله.
مرحوم نراقی در مستند نسبت این قول و فتوا را به شیخ طوسی داده و حلبی و قاضی و سید مرتضی و محقق در شرایع و علامه در مختلف و شهید اوّل در لمعه و دروس و شهید ثانی در مسالک و شیخ بهائی در مفاتیح مانند آن را گفته اند.
و مرحوم شیخ در کتاب خلاف ادعای اجماع نموده و جمع دیگر مانند: علامه در تحریر و قواعد و ایضاح و نکت الارشاد و حاشیة الشرایع بر این قول و فتوا ادعای شهرت نموده اند.
قول دوّم:
قول به حرمان زوجه است از ارض ابنیه ی تنها نه ارض اشجار مثمره و غیر مثمره و نه ارض مزارع و آلاتی چون کشتی و غیره و قائلین این قول شیخ مفید است و ابن ادریس حلّی و عجلی و محقق در مختصر النافع و یوسفی و فاضل مقداد و صاحب مجمع و صاحب کفایه.
قول سوّم:
قول عدهی فقها است به ارث زوجه از تمام ما ترک شوهرش هرچند که از اعیان محروم است و لکن از قیمت میراث می برد.
***