(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 96:
چهارشنبه 18/7/1403 هـ.ش مطابق با 5/ ربیع الثانی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
مورد استثنا و وجه آن
یک مورد در باب میراث نزد فقهاء به طور اجماع استثنا شده که اجتماع ابن عم ابوینی باشد با عم ابّی حیث اینکه ابن عم میراث می برد با انکه ابعد است از عم و این مورد از قاعده الاقرب یمنع الابعد خارج است که قبلا نیز خواندیم.
و اما وجه استثنا و خروج از قاعده عامه فرق مسئله است با مسئله اخوه و اجداد به دو وجه زیر:
وجه اوّل:
این است که ارث اعمام و اخوال به واسطه عموم آیه ی اولوا الارحام بعضهم او لا من بعض و اما ارث اخوه و اجداد علیحده ثابت است و ملاحظه دیگری در قبال شان وجود ندارد بناء احدی از دیگری مانع نمی شود حتی در صورت صنف واحد.
وجه دوّم:
این است که روایت صحیحی ابن مسلم از امام باقر علیه السلام وارد شده است که ابن اخ با جد به طور مساوی ارث می برند و فرموده است که این حکم به املا رسول خدا(ص) و خط علی بن ابی طالب علیه السلام است[1].
و همچنان حدیث سلمة ابن محرز از امام صادق علیه السلام است که آنجا آمده است که ارث تعلق به خاله می گیرد در صورت اجتماع آن با ابن عم و همچنان ابن خال تمام ترکه را ارث می برد در صورت اجتماع او با خال[2].
و همچنان احادیثی که دلالت دارند بر اینکه اولاد اخوه از متوفی میراث می برند در صورت اجتماع شان با اجداد در حالیکه آنها ابعد اند از اجداد نظیر: حدیث سوم باب[3].
***
[1]) الوسائل، ج17، باب 5 از ابواب میراث اجداد و اخوه، ح 5، ص 486. وسائل الجدید، ج26، ص160.
[2]) الوسائل ج17، باب 5، از ابواب میراث الاعمام والاخوال، ح4، ص509، وسائل الجدید، ج26، ص193.
[3]) الوسائل، ج17، باب 5، از ابواب میراث اخوه والاجداد، ح3، ص509، وسائل الجدید، ج26، ص160.