(ادامه ی کتاب میراث، فصل دوّم، سهام مقدّره از متن لمعه شهید اوّل)
درس 94:
چهارشنبه 23/3/1403 هـ.ش مطابق با 5/ ذی الحجه/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: دروس معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
مرحوم شهید در مسئله هفتم می فرماید:
«السابعة: اولاد العمومة و الخئولة یقومون مقام آبائهم عند عدمهم و یأخذ کل منهم نصیب من یتقرّب به و یقتسم اولاد العمومة من الابوین بالتفاوت و کذا من الأب و اولاد العمومة من الامّ بالتساوی و کذا اولاد الخئولة».
صور مسئله سابعه
مسئله هفتم سه صورت دارد که به ترتیب یادآور می شویم:
صورت اولی:
صورت اجتماع اولاد عمومه و خئوله است که مقام آباء و امّهات شان را در نبود آنها اقامه می کنند و هرکدام شان سهم آنان را می گیرد بناءً ولد عمّه هرچند مؤنث باشد ثلثین را می گیرد به جهت اینکه عمّه خودش ثلثین می گرفت درصورتی که تنها می بود در مقابل خاله و ولد خال هرچند مذکر باشند ثلث می گیرند و ابن عمّه با بنت عمّ همچنان ثلث می گیرد یعنی میراث ابن عمّه ثلث است و بقیه ثلثان که مال بنت عمّ است زیرا: اوّل نصیب مادرش را و اخیره نصیب پدرش را اخذ می کنند و ابن خال و ابن خاله مساویانه تقسیم می کنند مثل خود خال که با خاله مساویانه سهم می گرفتند و اولاد عمّ امّی سدس می گیرد اگر واحد باشد در مقابل اولاد عمّ ابّی و ثلث می گیرد اگر اکثر باشد و باقیمانده مال اولاد عمّ است ابوینی باشند یا ابّی فرق نمی کند.
صورت ثانیه:
صورت اجتماع اولاد خئوله است اگر متفرق باشند بناءً اگر همه جمع شوند برای اولاد خال واحد یا خاله امّی واحد سدس ثلث است و برای اولاد دو خال و دو خاله ثلثِ ثلث است و باقیمانده مال بستگان ابّی است.
و همین سخن است در اولاد عمومه در صورت تفرق نظر به ثلثین که برای اولاد عمّ یا عمّه سدس ثلثین است و برای اولاد دو عمّ و دو عمّه امّی ثلث ثلثین و باقیمانده مال اولاد عمّ یا عمه ابوینی یا ابّی است و همین حکم است در اولادِ اولادِ اولاد عمومه و خئوله.
صورت ثالثه:
صورت اقتسام اولاد عمومه ابوینی است زمانی که مختلفین باشد للذکورة و الأنوثة که تقسیم در این صورت بالتفاوت است و همین حکم است در اولاد عمومه ابّی تنها که با فقد ابوینی میراث می برند و اولاد عمومه امّی اقتسام شان بالتساوی است و همچنان اولاد خئوله لکن بطور مطلق چه ابّی تنها باشد یا امّی تنها یا ابوینی.
و اگر زوج و زوجه با عمومه و خئوله جمع شود حکم اجتماع پدرانشان را دارند که نصف را زوج و ربع را زوجه اخذ می کند زیرا: نصیب اعلای شان است و کسی که تقرّب به امّ دارد نصیب اصلی او از خود ترکه است و باقیمانده برای بستگان ابوینی یا ابّی تنهاست.
***