درس 92:
چهارشنبه 4/4/1404 هـ.ش مطابق با 29/ ذی‌الحجه/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
قسم چهاردهم: حدیث مرسل است
حدیث مرسل حدیثی است که رفع قید شده و ارتباطش به اسقاط یک راوی از بین رجال سند قطع گردیده مطابق آنچه شهید ثانی می فرماید:
«ما رواه عن المعصوم لم یدرکه سواء کان الراوی تابعی ام غیره، صغیراً ام غیره و سواء کان ساقط واحداً ام اکثر و سواء رواه بغیر واسطه بان قال التابعی: قال رسول الله مثلاً او بواسطة نسیها بان صرح بذالک او ترکها مع علمه کقوله عن رجل او عن بعض اصحابنا او نحو ذالک وهو معنی العام للمرسل المتعارف بین اصحابنا[1]».
و امّا علامه مامقانی در مقباس الهدایة مرسل را چنین تعریف کرده:
«المرسل ما لم یتصل اسناده فان کان من مراسیل غیر صحابة فلیس بحجّة الّا مراسیل ابن المسیّب فانّها تثبّت و وجدت مسانید[2]».
و بعضی دیگر مرسل را اینگونه تعریف کرده که:
«مرسل حدیثی است که تابعی آن را سند داده باشد به نبی از غیر ذکر واسطه مثل جایی که سعید بن جبیر گفته باشد: قال رسول الله: و سعید بن المسیّب نیز کثیراً گفته است: قال رسول الله».
ناگفته نماند که محدّثین عامّه مراسیل ابن مسیّب را مسانید می داند به ادله ای که نزد خودشان است مانند مراسیل مرحوم صدوق نزد خاصه که مسانید بحساب می آید.
***
[1]) الرعایة فی الدرایة، ص136.
[2]) مقباس الهدایة، ص60 و تعلیق الرعایة، ص137.