درس 74:
چهار‌شنبه 3/2/1404 هـ.ش مطابق با 24/ شوال/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
حول مشتبه و مشترک
“حدیث مشتبه” حدیثی است که اشتباه در آن واقع می شود امّا این اشتباه در ذهن است نه در خط و لفظ و اتفاق اشتباه در راوی های متشابه است که باهم تشابه اسمی دارند طوری که نام یک راوی مانند نام پدر راوی دیگر است در خط و لفظ و نام راوی دیگر مانند نام پدر راوی اوّل است همچنان خطّاً و لفظاً مثل احمد بن محمّد بن یحیی که مشتبه می شود به محمّد بن احمد بن یحیی و اینگونه مشتبه را “مشتبه مقلوب” گویند، علی ایّ حال نفر اوّل احمد بن محمّد بن یحیی عطّار قمّی و نفر دوّم محمّد بن احمد بن یحیی صاحب کتاب نوادر الحکمة می باشد و همینگونه است مثال های دیگر متشابه.
و امّا “حدیث مشترک” حدیثی است که یکی از رجالش یا اکثر آنها بین ثقه و غیر ثقه مشترک باشد که در این صورت ناچاریم رجوع کنیم به تمییز مشترکات و تمییز به کمک قرائن زمانیه و یا قرائن راوی و یا قرائن مروی عنه به دست می آید.
و در این باب که تمییز مشترکات باشد بهترین کتاب، کتاب تمییز مشترکات مرحوم کاظمی است که به کمک این کتاب مشکل مشترکات حل می شود و راه دیگر ممارست اساتید است که در دروس حدیثی و بررسی های رجالی بتواند در کتاب های حدیثی و بررسی های رجالی مشترکات راوی را بشناسد و طبقه آنان را تشخیص داده تمییز دهد و در اثر تمرین و ممارست ملکه تمییز حاصل می شود.
ناگفته نماند که طریق اوّل که مراجعه به کتاب کاظمی باشد طریق تقلیدی می باشد و طریق دوّم که ممارست باشد طریق اجتهادی و سالک این طریق به گفته استاد در عصر خودش مرحوم آیت الله بروجردی بوده.
***