درس 70:
چهار‌شنبه 20/1/1404 هـ.ش مطابق با 10/ شوال/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
قسم چهارم: غریب خاص است
غریب خاص حدیثی می باشد که در السنه و کتب معروفه در جامعه ی شیعه متداول نیست هرچند که بطور اندک کلمه ی شاذ بر آن اطلاق می شود و لکن اطلاق اینگونه شاذ غیر مصطلح است و مقابل غریب نه اینکه از اقسامش باشد ولی در کتب اهل سنت مطرح شده جایی که تفرّد راوی داشته.
قسم پنجم: غریب لفظی است
غریب لفظی حدیثی می باشد که مشتمل است بر لفظ غامض طوری که از فهم به دور باشد به دلیل قلّت استعمال در السنه و لغات هرچند که حل غموض می شود در روشنایی کتب لغت امثال: لسان العرب، تاج العروس و اقرب الموارد و فرهنگ دهخدا نیز غموضش را حل می تواند، به هر صورت این قسم نیز تقریباً منتفی می باشد زیرا معصومین(ع) بیان غامض ندارند الّا بیان نهج البلاغه.
تنبیه: برای شناسایی حدیث غریب از غیرش کتبی تصنیف شده از سوی شیعه و سنی مانند: کتاب نص بن شمیل که در جامعه اهل سنت اوّلین کتاب است در باب تمییز غریب از غیرش و بعد از ایشان ابو عبیده معمّر بن مثنّی در این رابطه تألیف دارد و بعد از این دو نفر ابو عبید قاسم بن سلام و به دنبالش ابن قتیبه ی دینوری در این باب تألیف دارند و خطابی و ابن اثیر که عزّ الدین باشد همچنان در این باب تصنیفی دارند و زمخشری نیز در کتاب الفائق به این مسئله پرداخته و به دنبالش هروی “غریب القرآن” را نوشته همراه با الفاظ غریبه ی حدیث.
و امّا جامعه ی شیعه همچنان به تصنیف غریب اقدام کرده که اولین نفر مرحوم شیخ صدوق است که محمّد بن علی بن بابویه باشد که معروف است به صدوق پسر متوفّی 381 هـ.ق و کتابش به نام “معانی الاخبار” در دسترس می باشد و سپس فخر الدین بن محمّد نجفی معروف به طریحی متوفّی سال 1085 هـ.ق مبسوطتر از صدوق کتاب نوشته بنام “غریب الحدیث” که اختصاص دارد به حدیث ولی الفاظ غریبه ی قرآن را شامل نیست و مرحوم علامه سید محمود طباطبایی تبریزی مبسوط تر از آن کتاب نوشته که در سال 1310 هـ.ق وفات نموده.
***