fa-derayaدرس خارج فقه و اصول

درس 55:

سه‌ شنبه 27/9/1403 هـ.ش مطابق با 15/ جمادی الثانی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).

تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول­ها.

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.

تناسخ نزولی:

و امّا “تناسخ نزولی” تناسخ محدود است از حیث افراد و از حیث زمان و در این تناسخ انتقال گاهاً قطع می شود و نفس به نشئه ی دنیوی رجوع نمی کند بلکه به عالم نور و عالم عقول ملحق می شود و امّا محدودیت افراد به دو قسم ذیل است:

قسم اوّل:

نفوس کامله است در مجال علم و عمل و این نفوس نیاز ندارد که انتقال پیدا کند به بدن دیگری زیرا: به کمال ممکنه اش اتصال پیدا کرده فلذا نیازمند رجوع ثانیه به این نشئه ی دنیویه را ندارد.

قسم دوّم:

نفوس ناقصه است در هردو مجال علم و عمل و چاره­ای نیست از تکامل این نفوس از طریق ارجاع شان به این نشئه تا تکمیل شود در عرصه علم و عمل و بدین وسیله از رجوع مستغنی شده به عالم عقول ملحق می شود.

و امّا محدودیت زمانی وجهش این است که هدف از تناسخ و رجوع نفس به بدن در این نشئه بطور مجدد عبارت از اکمال آن است در عرصه علمی و عبارت از تهذیب نفس است از رذائل و تجرید آن است از کدورات بناءً زمانی که نفس از رذائل و کدورات منزّه شد وجهی ندارد برای دوام نقل و تحوّل بلکه چاره ای نیست از لحوق آن بعد از استکمال به عالم نور و عالم عقول.

و در این باره صدر المتألهین شارح این عقیده چنین می نویسد که ترجمه اش این است:

اوّلین منزل نفس صیصیّه انسانی است که این صیصیه را بابی از ابواب حیات نام می گذارند در جمیع ابدان چه حیوانیّت چه نباتیّت و این رأی از یوزاسف است در تناسخ که قائل است به اینکه کاملین سعداء نفوس­شان بعد از مفارقت به عالم عقلی و ملأ اعلی متصل می شود و از نظر سعادت بجایی می رسد که چشمی ندیده باشد و گوشی نشنیده باشد و در قلب بشری خطور نکرده باشد و امّا نفوس غیر کامله از سعداء مانند: متوسطین و ناقصین در غایت اشقیا و طبقات آنان قرار می گیرند که این نفوس از این بدن به بدن دیگر منتقل می شود و لکن بدن آخر بدن انسانی می باشد نه غیر آن.

و بعض دیگر بدن حیوانی را نیز تجویز می کند و بعض دیگر جواز نقل را به بدن نباتی نیز تجویز می کند و بعض دیگر این نقل و تحوّل را به بدن جمادی نیز تجویز می کند که همه اینها را تناسخ نزولی گویند.

***