درس 48:
چهارشنبه 30/8/1403 هـ.ش مطابق با 18/ جمادی الاولی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
حول حدیث محکم و متشابه
حدیث محکم حدیثی است که مراد و معنایش معلوم باشد و قرینه و مؤیدی در کار نباشد و همین معنی را علامه سبحانی تصریح می کند آنجا که می فرماید: «فالمحکم ما علم المراد به من ظاهره من غیر قرینة تقترن به و لا دلالة تدلّ علی المراد به لوضوحه[1]».
و مرحوم مامقانی نیز به همین معنا اشاره داشته می فرماید: «فالمحکم ما کان للفظه معناً راجح سواء کان مانعاً من النقیض ام لا[2]».
ثمّ:
غالب احادیث شیعه در کتب روایی معتبره از نوع محکمات است و نمونه ای را از کتاب کافی برایتان ذکر می کنیم: «عن محمد بن یحیی، عن محمّد بن الحسین، عن صفوان، عن الولاء، عن محمّد بن مسلم، قال: سمعته یقول اذا لم تجد ماء و اردّت التیمّم فأخّرت التیمّم الی آخر الوقت فان فاتک الماء لم تفتک الارض»
و امّا حدیث متشابه حدیثی است که در متن یا سند او تشابهی وجود دارد و امّا تشابه در سند عبارت از اتحاد نام های روّات است خطّاً و نطقاً و لکن اسماء آبائشان اختلاف داشته باشند نطقاً با ائتلاف خطّی مانند: محمّد بن عقیل به فتح عین و به ضمّ عین که اوّلی اسم نیشابوری است و دوّمی اسم فریابی و گاهی تشابه در اسم و نام پدر اتفاق میافتد و اختلاف در اسم جد یا لقب دیده می شود که نمونه اوّل احمد بن محمّد بن خالد است که لقبش برقی می باشد و دوّمی احمد بن محمّد بن عیسی است که لقبش اشعری می باشد و این شخص در بین اشعری های قمی ریاست داشته.
***
[1]) اصول الحدیث و احکامه، ص92، چ5، نشر جامعه مدرسین.
[2]) مقباس الهدایة، ج1، ص284.