درس 42:
سه شنبه 8/8/1403 هـ.ش مطابق با 25/ ربیع الثانی/1446 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قولها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
حول حدیث شاذ و نادر است
حدیث شاذّ یا نادر ماهیّت مختلفه ندارد به قسمی که شاذّ غیر نادر باشد و نادر غیر شاذّ و لکن این دو بین محدّثین، فقها و رجالیّین صرف اصطلاح بوده بنحوی که بعضی محدثین و رجالیین تعبیر به شاذّ می کنند و بعض دیگر تعبیر به نادر بلکه هردو حقیقت واحده اند، علی ایّ حال حدیث شاذ یا نادر به حدیثی اطلاق می شود که آن را راوی موثّق روایت کرده باشد و لکن مفاد آن مخالف مفاد مشهور باشد چنانکه شهید ثانی(ره) حدیث شاذّ یا نادر را چنین تعریف می کند:
«الشّاذ وهو ما رواه الراوی الثّقة مخالفاً لما رواه الجمهور[1]»
و به همین تعریف و ماهیت شیخ مرتضی انصاری نیز می پردازد:
«المراد بالشّاذ ما لا یعرفه الّا القلیل[2]».
ثمّ:
شاذ و نادر از احادیث ضعیفه بطور همیشگی مطابق آنچه محدثین عامه گمان برده اند نمی باشد بلکه ممکن است که اتصاف پیدا کند به حدیث صحیح، حسن، موثق و ضعیف تحت شرائط راویهای آن که اگر راوی عدل امامی باشد صحیح و اگر امامی ممدوح باشد حسن و اگر عامی ثقه باشد موثق و اگر غیر اینها باشد ضعیف گفته می شود، بنابراین مشهور و شاذ هردو حدیث موثق بحساب می آید و لکن مشهور ترجیح داده می شود به دلیل شهرت روایی.
زمانی که قضیه چنین است اگر راوی شاذ یا نادر احفظ یا اضبط ویا اعدل باشد از راوی مشهور ممکن است با مشهور برابری کند به دلیل اینکه در اینصورت شاذ و نادر رجحان پیدا می کند فلذا احتمال دارد در مقام مراجحه و مقابله باهم تعارض کنند بلکه نزد بعضی فقها و محدثین مقبول واقع می شود بخاطر وثاقت راوی شاذ و نادر بدون صفت راجحه که اعدلیت و اضبطیت و احفظیت باشد.
***
[1]) الرّعایة فی علم الدرایة، ص115.
[2]) نهایة الدرایة، ص220.