درس 21:
سه شنبه 24/11/1402 هـ.ش مطابق با 3/ شعبان/1445 هـ.ق، کابل، حوزه علمیّه دارالمعارف اهلبیت(ع).
تذکّر: نوشته معظّم له عربی بوده به شاگردان فارسی ارائه می گردد غیر از متون، احادیث و نقل و قول ها.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ربّ العالمین، الصّلاة والسّلام علی خیر خلقه و اشرف بریّته ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین و صحبه المنتجبین لاسیّما بقیة الله فی الارضین روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء.
تقسیم دیگر برای حدیث و خبر
قبلاً گفتیم که حدیث و خبر تقسیمات شتّی دارد از جهات و حیثیات مختلفه و دو قسم آن را در یک تقسیم ثنایی که واحد و متواتر باشد خواندیم و بازهم تقسیمات ثنایی دیگر است که می خوانیم چه از منظر خاصّه و چه از منظر عامّه و اما از منظر خاصّه: حدیث یا معتبر است و یا غیر معتبر و حدیث معتبر به نوبه ی خودش یا صحیح است یا حسن و یا موثّق و از منظر عامّه: یا مقبول است یا مردود یا ضعیف و مقبول نیز به نوبه ی خودش یا صحیح است و یا حسن، بنابر این هرکدام را یکی پس از دیگری معرفی می کنیم:
قسم اوّل: حدیث صحیح است
حدیث یا خبر صحیح نزد شیعه به حدیثی گفته می شود که راوی آن عدل امامی باشد و سندش به معصوم برسد و نزد عامّه حدیثی می باشد که سندش به عدل دقیق به رسول یا اصحابش وصل شود یا اینکه اتصالش به تابعین ثابت شود و شاذّ و معیوب نباشد.
قسم دوّم: حدیث حسن است
حدیث حسن نزد شیعه به حدیثی گفته می شود که راویاش امامیه ممدوح باشد و امامی ممدوح کسی است که بر عدالت او تصریح نشده باشد و امّا سند حدیث به معصوم وصل شود و نزد عامّه به حدیثی حسن گفته می شود که مخرج او شناخته شده باشد و رجال او مشهور و مورد قبول علماء باشد و فقهای عاّمه آن را استعمال کرده باشد و حدیث مسند بوده راویاش قریب الوثاقه باشد و شاذّ و معیوب نباشد و این حسن را «حسن ذاتی» گویند و امّا زمانی که این حدیث را حدیث دیگر تأیید کند که راویاش مجهول و غافل و کاذب باشد «حسن عارضی» گفته می شود.
قسم سوّم: حدیث موثّق است
حدیث موثّق نزد شیعه تنها مطرح است و در تقسیمات عامّه نام حدیث موثّق ذکر نشده فلذا حدیث موثّق از منظر شیعه به حدیثی گفته می شود که راویاش غیر امامی و لکن توثیق شده باشد و سندش به معصوم متّصل باشد.
قسم چهارم: حدیث مردود یا ضعیف است
این دو حدیث نزد شیعه به حدیثی گفته می شود که شروط صحیح و حسن و موثّق را نداشته باشد و نزد عامّه به حدیثی گفته می شود که صفات صحیح و حسن را نداشته باشد و ضعفش متفاوت است مانند: صحّت صحیح که انواع و اقسام آن را در جایش می خوانیم.
***